«امیری» یا منظومۀ «امیر و گوهر»؛ بر اساس نسخۀ ‌خطی نویافتۀ محفوظ در کتابخانۀ ‌ملی ‌ایران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور آمل

چکیده

«امیری» مشهورترین شعر و آواز، و «امیر» بلندپایه‌ترین شاعر ادب مازندرانی است که اشعارش فراتر از گسترۀ استان مازندران رفته است. رواج اشعار امیری در میان مردم، روایی و سینه‌ به­ سینه است، اما ابیاتی از آن در حواشی کتاب‌ها و جنگ‌ها و به صورت مستقل نیز در دست است که مفصل‌ترین آن با نام کنزالاسرار مازندرانی در دو جلد در سال‌های 1277 و 1283ق منتشر شده است. مدتی پس از این تاریخ، تلاش‌‌ فراوانی برای دستیابی به میراث مکتوب «امیر» صورت پذیرفت که حاصل آن یک‌جانویسی و فهرست نامگویِ مکتوبات منسوب به امیر، چاپ «دیوان امیرپازواری» از روی نسخۀ کتابخانۀ دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی و «کهن‌ترین امیریهای مازندران» از روی نسخۀ کتابخانۀ مجلس و چاپ تک­‌بیت‌هایی از آن در مجموعه مقالات مختلف می‌باشد. دستیابی به نسخۀ خطی نویافتۀ «امیری» یا منظومۀ «امیر و گوهر» در کتابخانۀ ملی ایران، گامی دیگر در جهت شناخت امیر، امیری، میراث مکتوب امیر و ادب مازندرانی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

“Amiri” or the poem “Amir and Gawhar” Based on the newly found manuscript kept at Iran’s National Library

نویسندگان [English]

  • Ali Zabihi 1
  • Nadali Fallah 2
1
2
چکیده [English]

“Amiri” is the most famous poem and song and “Amir” the most eminent poet in Mazandarani literature whose poems have reached well beyond the province of Mazandaran. Amiri poetry has continued to exist in a narrative fashion and by word of mouth; however, a number of Amiri verses are also recorded on the margins of certain books and anthologies as well as in separate forms the most extensive of which was published in 2 volumes as Kanz al-Asrar-e Mazandarani in 1277 H./1860 and 1283 H./1866. For a period of time after this date, numerous attempts were made to obtain Amir’s written legacy the result of which was a bibliographical compilation of all the documents, manuscripts and letters related and attributed to Amir, the publication of Divan-e Amir Pazvari (Amir Pazvari’s Collection of Poetry) based on a manuscript at the library of the Great Islamic Encyclopedia, the printing of “the oldest Mazandaran’s Amiris” from the Majlislibrary manuscript, and the publication of single odd verses in various collections of articles. Access to the newly found manuscript of “Amiri” or the poem “Amir va Gawhar” in Iran’s National Library is yet another step towards closer acquaintance with Amir, Amiri, Amir’s written heritage and Mazandarani literary tradition.

- امیر پازواری، دیوان امیر پازواری، به تصحیح و ترجمۀ منوچهر ستوده و محمد داودی‌درزی‌کلایی، تهران، رسانش، 1384ش.
- حسینی، احمد، 1362، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ بزرگ آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، ج 10، قم، کتابخانۀ مرعشی.
- دارن، برنهارد، کنزالاسرار مازندرانی، ج 1، به کوششِ محمدنبی کجوری و جعفر عقیلی، تهران، 1337ش [چاپ افست از روی نسخه 1277ق سن‌پطرزبورگ].
- دارن، برنهارد، کنزالاسرار مازندرانی، ج 2، به کوشش محمدکاظم گل‌باباپور، [بی‌جا]، 1349ش [چاپ افست از روی نسخه 1283ق سن‌پطرزبورگ].
- ستوده، منوچهر، 1384، دیباچه ← امیر پازواری.
- فاطمی، ساسان، 1377، «دربارۀ آواز امیری»، مجموعه مقالات همایش در شناخت فرهنگ و ادب مازندران: به یاد امیر پازواری، تهران، خانۀ ‌سبز، ص 177ـ203.
- مقیم بارفروش‌دهی، میرزا محمد، 1391، «کهن‌ترین امیری‌های مازندران»، به کوشش یوسف الهی و شهرام قلی‌پورگودرزی، ساری، شلفین.
- نصری‌اشرفی، جهانگیر، 1376، «نقالی‌های ایران، البرز و نقل امیر و گوهر»، مجموعه مقالات امیر پازواری از دیدگاه پژوهشگران و منتقدان، تهران، اشاره، ص 47-67.
- نیاکی، جعفر، حسین­‌زاده، پوران­دخت، 1383، بابُل (شهر زیبای مازندران)، 2 ج، تهران، سالمی.