نقد و بررسیِ تصحیح و شرح «دیوان اشعار منوچهری دامغانی»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

دیوان منوچهری دامغانی تاکنون چندین بار به طبع رسیده است که از جدیدترین آن‌ها می­توان چاپِ برات زنجانی را نام برد. مصحّح در مقدمۀ دیوان تصریح کرده که چاپ پیشینِ دیوان منوچهری (از دبیرسیاقی) «به روش علمی تصحیح نشده است»؛ لذا ایشان دیوان یادشده را از روی هفت نسخۀ خطّی تصحیح کرده­اند و علاوه بر تصحیح، به معنی لغات و شرح ابیات نیز پرداخته­اند. از آنجایی­که در تصحیح و شرح برخی از ابیاتِ این چاپ، لغزش­ها و کاستی‌هایی مشاهده می‌شود، در این مقاله، چاپ اخیر دیوان اشعار منوچهری، ذیل چهار عنوانِ تصحیح ابیات، شرح ابیات، تصحیح و شرح ابیات، و ایرادات وزنی، بررسی شده است. کوششی نیز برای مقایسۀ این چاپ و چاپ دبیرسیاقی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A critique of the annotated edition of the Divan of Manuchehri of Damghan

نویسنده [English]

  • Yaser Dalvand
چکیده [English]

Manouchehri-e Damghani’s Divan has up until now been published several times, the most recent of them being that edited by Barat Zanjani. In his introduction to the Divan, Zanjani states that Dabirsiyaqi’s edition that had appeared before his, “has not been administered in a scientific fashion”. Therefore, he has redacted the Divan again based on seven manuscripts. In addition, he has also defined certain words and explained certain verses.
However, there can still be seen lapses and shortcomings in his revision  and in the interpretation of some of the verses; so the present article intends to examine this recent edition of Manuchehri’s Divan under four sub-headings: the redaction of the verses; the explanation of the verses; the correction and elucidation of the verses; and prosodic flaws. Attempts are also made to compare this edition with that of Dabirsiyaqi’s.

- اسدی طوسی، علی بن احمد (1390)، لغت فرس، تصحیح و تحشیۀ عباس اقبال آشتیانی، تهران: اساطیر.
- امرؤالقیس، ابن‌‌حُجْر (بی‌تا)،دیوان امرئ‌­القیس، تحقیق محمّد ابوالفضل ابراهیم، قاهره: دارالمعارف.
- پورمندان، مهران (1379)، دایرة ‌المعارف موسیقی کهن ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
- تبریزی، محمّدحسین‌بن خلف (1334)، برهان قاطع، به اهتمام محمّد معین، تهران: زوّار.
- جمال­‌الدین اصفهانی، محمّدبن عبدالرزاق (1379)،دیوان استاد جمال‌­الدین محمّدبن عبدالرزاق اصفهانی، به تصحیح وحید دستگردی، تهران: نگاه.
- جوینی، عطاملک (1384)، تاریخ جهانگشای جوینی، شرح و توضیح احمد خاتمی، تهران: علم.
- حافظ، شمس‌­الدین محمّد (1388)، دیوان حافظ، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی و هاشم جاوید، تهران: فرزان­روز.
- دبیرسیاقی، محمّد (1391)، پرندگانِ باغ و داغ و راغ، قزوین: سایه­‌گستر.
- دهخدا، علی‌اکبر (1377)،لغت­نامه، زیر نظر محمّد معین و سیّدجعفر شهیدی، تهران: دانشگاه تهران.
- ستایشگر، مهدی (1375)، واژه‌نامۀ موسیقی ایران‌زمین، 2ج، تهران: اطلاعات.
- صادقی، علی‌اشرف (1381)، «چند بیت تازه از منوچهری و بعضی نکات دیگر»، نامۀ فرهنگستان، سال پنجم، ش4، ص 38-64.
- عنصرالمعالی، کیکاووس­‌بن اسکندر (1391)، قابوس­نامه، به اهتمام غلامحسین یوسفی، تهران: علمی و فرهنگی.
- قطران تبریزی، ابومنصور (1362)، دیوان حکیم قطران تبریزی (از روی نسخۀ محمّد نخجوانی)، تهران: ققنوس.
- کمال­‌الدین اسماعیل، ابوالفضل کمال­‌الدین اسماعیل اصفهانی (1348)، دیوان خلّاق‌­المعانی ابوالفضل کمال‌­الدین اسماعیل اصفهانی، با اهتمام حسین بحرالعلومی، تهران: کتابفروشی دهخدا.
- مکنزی، دیوید نیل (1394)، فرهنگ کوچک زبان پهلوی، ترجمۀ مهشید میرفخرایی. چاپ ششم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
- منوچهری دامغانی، احمدبن قوص (1387)، دیوان اشعار منوچهری دامغانی، به کوشش برات زنجانی، تهران: دانشگاه تهران.
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1385)، دیوان منوچهری دامغانی، با مقدمه و تصحیح و تعلیقات محمّد دبیرسیاقی، تهران: زوّار.
- وجدانی، بهروز (1386)، فرهنگ جامع موسیقی ایرانی، تهران: گندمان.