معرفی و بررسی شرح گلشن راز احمد بن موسی رشتی استادی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

گلشن راز، اثر محمود شبستری، یکی از مهم‌ترین و موجزترین منظومه­های عرفانی است. این مثنوی که نزدیک  به هزار بیت در بحر هزج مسدس محذوف سروده­ شده، به سبب اهمیت بسیار و اختصارِ آن در ادبیات عرفانی، توجه شارحان را به خود جلب کرده و شروح بسیاری بر آن نوشته شده است؛ یکی از آنها شرح گلشن راز احمد بن موسی رشتی استادی، و از دانشوران قرن نهم و شاگرد شمس‌الدین مغربی بود. در این اثر که از نمونه­های نثر سادۀ دورۀ تیموری است، تقریباً همه ابیات گلشن راز، به استثنای چند بیت، شرح شده است.
 پژوهش حاضر به بررسی و معرفی این شرح می­پردازد و ویژگی­های محتوایی و سبکی و نسخه­های موجود آن را معرفی می­کند. همچنین در این پژوهش، برخی از بیت­های این شرح با شرح‌‌های لاهیجی و الهی اردبیلی مقایسه شده تا کاستی­ها و مزیت­های آن مشخص شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An introduction and study of the Sharh-e Golshan-e Raz, by Ahmad b. Moosa Rashti-e Ostadi

نویسندگان [English]

  • Hossain Aghahosaini 1
  • Zahra Amini Shalamzari 2
1
2
چکیده [English]

The Golshan-e Raz is one of the most important and most concise mystical poems in Persian, composed by Sheikh Mahmud Shabastari in the mathnavi form and in the aruzi meter of hazaj-e mosaddas-e mahzuf. Thanks to its significance and succinctness, the Golshan-e Raz has drawn the interest of many scholars, resulting in a substantial number of commentaries on the book. One of them is the work of Ahmad b. Moosa Rashti-e Ostadi, a 15th- century scholar and a student of Shams al-Din Maghrebi. In this work, which represents one of the examples of free-flowing prose from the Timurid period, nearly all the couplets of the Golshan-e Raz, excepting a few, have been interpreted.
This study addressed a brief introduction and examination of the commentary in question and presented the characteristics of its contents and style, giving also a description of its existing manuscripts. Also, some of the couplets in Ostadi’s commentary have been compared with those in Lahiji’s an Elahi Ardabili’s commentaries in order to demonstrate its merits and faults.

ـ قرآن کریم.
ـ آقا بزرگ طهرانی، محمد محسن (1378)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، نجف: مطبعة القضاء، 13 ج.
ـ سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1383)، حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة، تهران: دانشگاه تهران، چاپ ششم.
ـ الهی اردبیلی (1367)، شرح گلشن راز، مقدمه و تصحیح محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـ  بهار، محمدتقی (1384)، سبک‌­شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی، تهران:امیر کبیر، 3 ج.
ـ پورنامداریان، تقی (1367)، رمز و داستان‌های رمزی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ـ  زرین­کوب، عبدالحسین (1357)، جست­‌و­جو در تصوف ایران. تهران: امیر کبیر.
ـ شاه‌داعی شیرازی، محمود (1377)، نسایم گلشن (شرح گلشن راز)، به کوشش پرویز عباسی داکانی، تهران: انتشارات الهام.
ـ احمد بن موسی، شرح گلشن راز (نسخه خطی)، کتابخانۀ ملی ملک به شمارۀ 2257.
ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس به شمارۀ 2/10046.
ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس به شمارۀ 1/1202.
ـ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، نسخۀ خطی کتابخانۀ گلپایگانی قم به شمارۀ 2/1615-165/9.
  ـ صائن­‌الدین علی بن ترکه (1375)، شرح گلشن راز (ابن ترکه)، به کوشش کاظم دزفولیان، تهران: نشر آفرینش.
ـ  لاهیجی، محمد (1374)، مفاتیح‌­الاعجاز فی شرح گلشن راز، با مقدمۀ کیوان سمیعی، تهران: سعدی.
ـ مصفی، ابوالفضل (1357)، فرهنگ اصطلاحات نجومی، تبریز: انتشارات تاریخ و فرهنگ ایران.
ـ مولوی، جلال‌­الدین محمد بلخی (1373)، مثنوی معنوی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی.