ORIGINAL_ARTICLE
انیسالعاقلین ملامیرقاری گیلانی و نسخههای آن
انیسالعاقلین از جمله آثار ملامیرقاری گیلانی است که به تقلید از گلستان سعدی نگاشته و در سال 1005 ق به مولانا اسحاق تقدیم شده است. مؤلف در مقدّمۀ کتاب آن را شرح بی وفایی روزگار پر شتاب مینامد و گلهای از ستمکاری جهان خراب. کتاب شامل حکایتهایی است اخلاقی به نثر و آمیخته به نظم، سرودهها از خود اوست و سعدی و دیگران. نثر آن مسجّع و آهنگین، اما به دور از دشواریهای لفظی است. در این گفتار نگارنده با استفاده از تصویر دو نسخۀ این کتاب، یکی متعلق به کتابخانۀ آستان قدس رضوی و دیگری متعلق به کتابخانۀ مجلس شورای ملی که در اختیار دارد به معرفی این نسخهها پرداخته است.
http://www.am-journal.ir/article_47941_3b7d9ed1244c73d421ce7862fcd8c84d.pdf
2012-08-22
5
26
ملا میر قاری گیلانی
انیسالعاقلین
نسخۀ خطی
نثر مسجّع
نازیلا
ابویی مهریزی
1
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی
AUTHOR
- اوحدی، تقیالدین، عرفاتالعاشقین، هند، کتابخانۀ خدابخش هند به شمارۀ 230، تاریخ کتابت 1050 هـ. ق.
1
- شیروانی، محمّد، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ وزیری وابسته به کتابخانۀ آستان قدس رضوی، ج 2، تهران، بینا، 1350.
2
- صفا، ذبیحالله، تاریخ ادبیات ایران در قلمرو زبان پارسی، ج 5، تهران، انتشارات فردوس، 1370.
3
- قمی، قاضی احمد، خلاصةالتواریخ، ویرایش احسان اشراقی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1359.
4
- گلچین معانی، احمد، کاروان هند، بیجا، انتشارات آستان قدس، 1369.
5
- منزوی، احمد، «تتبّع در گلستان سعدی»، مجلۀ وحید، دورۀ یازدهم، شمارۀ سوم، خرداد 1352.
6
- منزوی، احمد، فهرست نسخههای خطی فارسی، ج 2، تهران، انتشارات مؤسسۀ فرهنگی منطقهای، 1349.
7
- ملامیر قاری گیلانی، انیس العاقلین، مشهد، کتابخانۀ آستان قدس رضوی به شمارۀ 618.
8
- ملامیر قاری گیلانی، انیس العاقلین، تهران، کتابخانۀ مجلس شورای ملی به شمارۀ 2224.
9
- ملامیر قاری گیلانی، دستورنامه نگاری، تهران، محفوظ در کتابخانۀ دانشگاه تهران، به شمارۀ 4183، تاریخ کتاب 1046 هـ. ق.
10
- نفیسی، سعید، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ مجلس شورای ملی، ج 6، تهران، انتشارات کتابخانۀ مجلس شورای ملی، 1344.
11
ORIGINAL_ARTICLE
نقدِ تصحیح، تنقیح، ویرایش و مقابلۀ دستور الکاتب فی تعیین المراتب
دستور الکاتب فی تعیین المراتب یکی از مهمترین کتابها در موضوع انشا و نامهنگاری در قرن هشتم است. این کتاب یکبار در فاصلۀ سالهای 1964 تا 1976 م در سه مجلد در مسکو به چاپ رسیده است. چندی است، مجلد اول این کتاب بر مبنای همان تصحیح، دوباره به صورت چاپی عرضه شده است و هرچند ویراستارِ چاپ جدید، به جز یک نسخه از نسخههای متأخر این کتاب را در دست نداشته که آن را با متن چاپی بسنجد، این چاپ، تصحیحی دیگر از دستور الکاتب محسوب شده است و به علّت شتابزدگی و ناآشنایی مباشر چاپ حاضر با فن تصحیح و بیتوجهی به نثر این کتاب و تغییر در ضبط نسخهها و ناهمسانی در رسمالخط، آن را از صورت اصلی نوشته که از قلم نویسنده جاری شده و هدف اصلی مصحح متن رسیدن به آن است، دور کرده و متنی آشفته و نابسامان منتشر شده است. در این مقاله به نقد و بررسی این چاپ جدید میپردازیم.
http://www.am-journal.ir/article_47946_d71181bcee18430bcc0e360517e4c5ae.pdf
2012-08-22
27
45
دستور الکاتب فی تعیین المراتب
شمس منشی
تصحیح
نثر فنّی
رسمالخط
غلطهای املایی
علی اکبر
احمدی دارانی
aliakbar_ahmadidarani@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
- قرآن کریم.
1
- احمدی دارانی، علیاکبر، اکرم هراتیان، «دستور الکاتب فی تعیین المراتب»، آینۀ میراث، دورۀ جدید، سال ششم، شمارۀ دوم، تابستان 1387، پیاپی 41، ص 219-233.
2
- افشار، ایرج، 1384، فهرست مقالات فارسی (6 ج)، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
3
- بشری، جواد «نکتههایی تازه دربارۀ هندوشاه نخجوانی و فرزندش شمس منشی»، پیام بهارستان، دورۀ 2، سال اول، شماره 1 و 2، پاییز و زمستان 1387، ص 187- 198.
4
- بیهقی، احمدبن علی، تاج المصادر (2 ج)، تصحیح و تحشیه و تعلیق هادی عالمزاده، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، 1366- 1375.
5
- جهانبخش، جویا، «هندوشاه نخجوانی و سرودههای بازیافتهاش»، آینۀ میراث، سال چهارم، شمارۀ دوّم، تابستان و پاییز 1385، پیاپی 33-34، ص 38-59.
6
- دستور خط فارسی، 1389، فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نشر آثار)، چاپ نهم، تهران.
7
- رشیدالدّین، فضلالله، جامع التّواریخ، به تصحیح و تحشیۀ محمّد روشن، مصطفی موسوی، نشر البرز، تهران، 1373.
8
- شمس منشی، محمّدبن هندوشاه، دستور الکاتب فی تعیین المراتب (3 ج)، به سعی و اهتمام و تصحیح عبدالکریم علی اوغلی علیزاده، فرهنگستان علوم جمهوری شوروی سوسیالیستی، آذربایجان 1964، 1971، 1976.
9
- ---------------------، تصحیح و مقابلۀ محمود طاووسی، فرهنگستان هنر و مؤسسۀ تألیف ترجمه و نشر آثار هنری «متن»، تهران، 1390.
10
- صفا، ذبیحالله، 1370، تاریخ ادبیات در ایران، جلد سوم بخش دوم، انتشارات فردوس، تهران.
11
- فرّخی، یزدان، « نقد و بررسی دستورالکاتب فی تعیین المراتب»، آینۀ میراث، سال پنجم، شمارۀ چهارم، زمستان 1386، پیاپی 39، ص 351-372.
12
- مایل هروی، نجیب، 1380، تاریخ نسخهپردازی و تصحیح انتقادی نسخههای خطّی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
13
- محجوب محمّدجعفر «دستور الکاتب»، سخن، دورۀ پانزدهم، شماره 5، 1344، 556-548.
14
- محمّدبن عبدالخالق المیهنی، دستور دبیری، به تصحیح و اهتمام عدنان صادق ارزی، انتشارات دانشکده ادبیات دانشگاه آنقره، 1962.
15
- -------------------، آیین دبیری، تصحیح و توضیح اکبر نحوی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، 1389.
16
- مشار خانبابا، 1345، فهرست کتابهای چاپی فارسی، ج 2، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1352.
17
- منزوی، احمد، 1348، فهرست نسخههای خطی فارسی، مؤسسۀ فرهنگی منطقهای.
18
- واتابه ریوکو، «پژوهشی در ساختار مجموعههای منشآت دبیری و تحوّل آیینهای نگارش در دورۀ مغول»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، سال سوّم، شماره هشتم، خرداد ماه 1379، ص 28-41.
19
- هندوشاهبن سنجر، تجارب السّلف، به تصحیح و اهتمام عباس اقبال آشتیانی، به اهتمام توفیق سبحانی، طهوری، 1357.
20
- یاقوت حموی، یاقوتبن عبدالله، معجم البلدان، المجلد الرابع، دارصادر و دار بیروت، بیروت، 1376ه/1957.
21
ORIGINAL_ARTICLE
رستخیز ناگهان (نقش صناعات صوری در مثنوی معنوی)
شرح و تفسیر مثنوی جلالالدین محمد مولوی سابقهای دیرین دارد، اما نکتۀ حائز اهمیت در شیوۀ شرح این تفاسیر، گرایش عرفانی آنها در توضیح محتوایی ابیات است. در شیوۀ تفسیری که برای تحلیل مثنوی در این مقاله ارائه نمودهام، کوشیدهام تا حوزۀ معانی ابیات را در الفاظ آن محدود و مدلل سازم. در این شیوه، مبنای معنایابی شعر توجه به صنایع ادبی و آرایههای زبانی آن است. این شیوه را جهت به چالش کشاندن این پیش فرض رایج در میان مثنویپژوهان که لفظ و صورت در برابر اندیشۀ بلند مولانا بیاعتبار و بیارزش است، «تفسیر صوری» نامیدهام. در این شیوه بیش از هر چیز زبان مثنوی و شاعرانگی مولانا معیار شرح و توضیح ابیات قرار میگیرد.
http://www.am-journal.ir/article_47950_e305163b905b536ffa03c8745c2404c2.pdf
2012-08-22
47
64
مثنوی مولوی
شرح شعر
شروح مثنوی
تفسیر صوری
لفظ و اندیشه
فرزاد
اقبال
1
کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی
AUTHOR
- آذر یزدی، مهدی (خرمشاهی)، 1384، متن کامل و اصیل مثنوی معنوی، چاپ هشتم، تهران، پژوهش.
1
- استعلامی، محمد (مقدمه و تحلیل و تصحیح و توضیح و فهرستها)، 1379، مثنوی، مولانا جلالالدین محمد بلخی، چاپ ششم، تهران، سخن.
2
- انقروی، رسوخ الدین اسماعیل، 1380، شرح کبیر اَنقروی بر مثنوی معنوی (1)، ترجمۀ عصمت ستارزاده، چاپ اول، تهران، برگ زرین.
3
- برهانی، محمد، 1380، در مکتب مولانا، شرح مثنوی جلال الدین محمد بلخی، چاپ اول، تهران، انتشارات جزیل.
4
- پادشاه، محمد (متخلص به «شاد»)، (؟)، فرهنگ آنندراج (جلد سوم)، زیر نظر سید محمد دبیرسیاقی، تهران، کتابفروشی خیام.
5
- حلبی، علی اصغر، 1385، شرح مثنوی، سرودۀ جلالالدین محمد بلخی، معروف به رومی، چاپ اول، تهران، زوّار.
6
- خواجه ایوب، 1377، اسرارالغیوب، شرح مثنوی معنوی، تصحیح و تحشیه محمدجواد شریعت، چاپ اول، تهران، اساطیر.
7
- زرینکوب، عبدالحسین، 1383، سرّ نی (نقد و شرح تحلیلی و تطبیقی مثنوی)، چاپ دهم، تهران، انتشارات علمی.
8
- زمانی، کریم، 1385، شرح جامع مثنوی معنوی (دفتر اول)، چاپ هجدهم، تهران، اطلاعات.
9
- سبزواری، حاج ملاهادی، 1383، شرح مثنوی، به کوشش مصطفی بروجردی، چاپ دوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
10
- سعدی، مصلح بن عبدالله، 1384، بوستان سعدی، بر اساس نسخۀ تصحیح شدۀ محمد علی فروغی، با مقدمه، شرح، توضیحات، تعلیقات و فهارس از منوچهر دانشپژوه، چاپ اول، تهران، هیرمند.
11
- شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1384، گزیدۀ غزلیات شمس، چاپ هفتم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
12
- عماد حالی، میرزا محسن، (؟)، ره آورد معنوی: شرح ابیات و حکایات و مطالب مشکلۀ مثنوی معنوی، با مقدمۀ احمد خوشنویس «عماد»، تهران، موسسۀ مطبوعاتی عطائی.
13
- فروزانفر، بدیعالزمان، 1379، شرح مثنوی شریف (جلد اول و سوم)، چاپ نهم، تهران، زوّار.
14
- مولوی، جلالالدین محمد، 1384، فیه ما فیه: مقالات مولانا جلالالدین محمد بلخی، چاپ سوم، تهران، نشر نامک.
15
- ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، 1379، مثنوی معنوی (از روی نسخۀ 677 هـ ق.)، به کوشش توفیق سبحانی، چاپ چهارم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
16
- ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، 1374، کلیات دیوان شمس تبریزی (جلد اول و دوم) مطابق نسخۀ تصحیح شدۀ استاد بدیعالزمان فروزانفر، چاپ اول، تهران، نشر ربیع.
17
- نیکلسون، رینولد الین، 1384، شرح مثنوی معنوی مولوی (دفتر اول)، چاپ سوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
18
ORIGINAL_ARTICLE
اویم ایوک کهنترین فرهنگ ایرانی
به نظر میرسد که فرهنگنویسی سابقهای نسبتاً دیرینه در تاریخ فرهنگ و ادبیات ایران داشته است. وجود دو فرهنگ اویم ایوک و فرهنگ پهلویگ به زبان اوستایی و پهلوی بیانگر آن است که این فن در عهد ساسانی به مراحلی از تکامل دست یافته بود. اگرچه احتمالاً تدوین نهایی این فرهنگها در سدههای سوم و چهارم هجری صورت گرفته است، با وجود این سرچشمههای نخستین این دانش به دورههای کهنتری بازمیگردد. فرهنگ اویم حاوی لغات و جملههای اوستایی و ترجمۀ آنها به فارسی میانه است. این فرهنگ در شکل امروزی آن شامل یک مقدمه و 27 فصل است که محتوای هر فصل غالباً بر اساس موضوع آن مرتب شده و بنابراین به نظر میرسد که مؤلف از این شیوۀ فرهنگنویسی آگاه بوده است. موضوع برخی فصلهای این فرهنگ عبارت است از: عدد و قید، جنس و شمار برای اسم و صفت و فعل، ضمایر ربطی، و اندازهگیری زمان. افزون بر این، فرهنگ اویم از جهت احتوای بر پارهای اصطلاحات زبانشناسی و لغاتی که در اوستای دورۀ ساسانی رایج بوده و امروزه در دست نیستند، از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف نگارنده از نگارش این مقاله بررسی شیوههای فرهنگنویسی بر اساس این فرهنگ است.
http://www.am-journal.ir/article_47954_9b362a55f3c3e5baf1ee15e954a86a35.pdf
2012-08-22
65
77
فرهنگ
فارسی میانه
شیوۀ موضوعی
شیوۀ الفبایی
محمود
جعفری دهقی
mdehaghi@ut.ac.ir
1
دانشیار گروه فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه تهران
AUTHOR
- Frahang: Asha, Raham, Avesta Glossary, A glossary of Avesta words and their Pārsīg equivalents, based on the Zand, the so-called Frahang ī ōīm: ēk, Text and Grammatical Notes, The K.R. Cama Oriental Institute, Mumbai 2009.
1
- Hoshangji Jamaspji and Haug, M., An Old Pahlavi – Pazand Glossary, Bombay-London-Stuttgart 1867.
2
- Klingenschmitt, G., “Frahang-ī ōīm, Edition und Lommentar”, Ph.D. diss., University of Erlangen, 1968.
3
- Malandra, William W., “Frahang ī oīm”, Encyclopedia Iranica, (Ed. E. Yarshater), 2000.
4
- Reichelt, H., “Der Frahang I oīm”, Reichelt, H., Der Frahang ī oīm (Zand-Pahlavi Glossary), I. Einleitung, (Text), Wiener Zeitschrift fur die Kunde des Morgenlandes, 1900, 177-213; II. Index der Awestaworter, WZKM, 1901, 117-186.
5
- تفضلی، احمد، 1376، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به کوشش ژاله آموزگار، تهران.
6
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل شرح مثنوی میر نوراللّه احراری و مقایسهی آن با شروح دیگر
قرآن کتاب راهنمای جاودانۀ بشریت، به زبان وحی و به واسطۀ پیامبر اکرم (ص) بر جامعۀ انسانی نازل شد. ارشادات و تنبیهات این اثر آسمانی، در بسیاری از کتب دستنوشتۀ بشر، شرح و توضیح شد که از آن میان، مثنوی معنوی مولانا جلالالدین، منحصر به فرد است و شاید بتوان گفت بیشترین سهم را در ترویج فرهنگ و آموزههای قرآنی و دینی داشته است. این کتاب ارزشمند را به گفتۀ بزرگان ادب و عرفان، باید به نوعی تفسیر عرفانی قرآن کریم دانست، چرا که از دو خصلت اساسی قرآن برخوردار است: اول اینکه همانند قرآن دارای ظاهر و باطنی نهفته و چند لایه است، و دوم اینکه همچنان که در قرآن داستانها و تمثیلها برای عبرتآموزی بیان میشوند، مولانا نیز در مثنوی برای شرح و بسط مفاهیم، به آوردن داستانها و حکایات متوسل میشود تا هرکس بر حسب استعداد و به قدر فهم خود از آن بهره گیرد. از زمان تألیف این کتاب گرانبها تاکنون، مباحث و شروح بسیاری پیرامون آن به وجود آمده است که هر یک از زوایۀ خاصی به آن نگاه کردهاند و بعضاً به حل دشواریهای موجود در راه فهم مطالب آن، همت گماشتهاند، یکی از این شروح را شاه میرمحمد نوراللّه احراری دهلوی نگاشته است که در آن علاوه بر توجه به کتب شرح متقدمین و نقد و بررسی آنها، به توضیح مشکلات بسیاری از ابیات پرداخته است که تا زمان خود او، برای محصلان این کتاب، محل سؤال بودهاند. این شرح سپس مورد استفاده و استناد شارحان دیگری از جمله ولی محمد اکبر آبادی و خواجه ایوب پارسا قرار گرفته است.
http://www.am-journal.ir/article_47959_2673cb073b03f10c3706382a387ec1fc.pdf
2012-08-22
79
105
مثنوی
شرح
میر نور اللّه احراری
نسخۀ خطی
حسن
دشتی
1
AUTHOR
- احراری دهلوی، شاه میر محمد نورالله، شرح مثنوی، نسخۀ خطی به شمارۀ 17588، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
1
- اکبرآبادی، ولی محمد، شرح مثنوی مولوی، ن. مایل هروی، چ ا، تهران، قطره، 1383.
2
- پارسا، خواجه ایوب، اسرارالغیوب، محمد جواد شریعت، چ 1، تهران، اساطیر، 1377.
3
- زمانی، کریم، شرح جامع مثنوی، 6 جلد، چ ا، تهران، مؤسسه اطلاعات، 1376.
4
- شیمل، آن ماری، شکوه شمس، چ 3، تهران، علمی و فرهنگی، 1375.
5
- عباسی، عبداللطیف، لطایف معنوی من حقایق المثنوی، چاپ سنگی به شمارۀ 1357، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
6
- فروزانفر، بدیع الزمان، شرح مثنوی شریف، 3 جلد، چ 7 تهران، علمی و فرهنگی، 1373.
7
- شمس، لنگرودی، محمد، گردباد شور و جنون، چ 2، تهران، مرکز، 1372.
8
- نیکلسون، رینولد، مثنوی مولوی، نصرالله جوادی، 4جلد، چ 1، تهران، امیرکبیر، 1363.
9
ORIGINAL_ARTICLE
که چو خوش بنگری ای سرو روان ...
این نوشته پاسخی است به نقدی با عنوان «گذری بر تحفةالعراقین خاقانی شروانی به کوشش علی صفری آققلعه» به قلم آقای سعید مهدویفر که در شمارۀ 49 آینۀ میراث منتشر شده بود. در نوشتۀ کنونی به اشتباهات منتقد و شیوۀ نادرستی که در نوشتۀ خود در پیش گرفته بود پرداخته شده است.
http://www.am-journal.ir/article_47961_35df4c4a071039998d9d83f14ec1e7a2.pdf
2012-08-22
107
132
نقد
پاسخ نقد
تحفةالعراقین
خاقانی شروانی
علی
صفری آققلعه
alisafari_m@yahoo.com
1
نسخهشناس و پژوهشگر متون
AUTHOR
- بهار عجم (3 ج)، لاله تیک چند بهار، تصحیح کاظم دزفولیان، تهران، 1380.
1
- تاریخ بیهق، ابوالحسن علی بن زید بیهقی، تصحیح احمد بهمنیار، تهران، 1361.
2
- ترجمانالبلاغه، محمدبن عمر الرادویانی، بهکوشش احمد آتش، تهران، اساطیر،1362 [افست چاپ ترکیه].
3
- دیوان ذوالفقار شروانی [نسخهبرگردان دستنویس 9777 خاوری موزۀ بریتانیا]، با مقدمۀ ادوارد ادواردز، لندن، 1934 م.
4
- شرفنامه، نظامی گنجوی، تصحیح ی. ا. برتلس، باکو، 1947م.
5
- فرهنگ جهانگیری (بخش نخست: متن [جلد نخست و دوم])، میرجمالالدین حسینبن فخرالدین حسن انجو شیرازی، ویراستۀ رحیم عفیفی، مشهد، 1359.
6
- فرهنگ مجمعالفرس (3 ج)، محمّدقاسم بن حاجی محمد کاشانی متخلص به سروری، به کوشش محمد دبیرسیاقی، 1338ـ1340.
7
- فرهنگنامۀ قرآنی (5 ج)، تنظیم بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، 1377.
8
- فرهنگ هزوارشهای پهلوی، تألیف دکتر محمدجواد مشکور، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1346.
9
- فهرست کتابخانۀ سپهسالار (بخش چهارم)، محمّدتقی دانشپژوه و علینقی منزوی، تهران، 1346.
10
- مسائل تاریخی زبان فارسی، علی اشرف صادقی، تهران، 1380.
11
- منشآت خاقانی، تصحیح محمد روشن، تهران، کتاب فرزان، 1362.
12
ORIGINAL_ARTICLE
اشعار نویافتۀ کمال اسماعیل
منظور ما از «اشعار نویافته» در این مقاله، مواردی است که در برخی منابع به نام کمال اسماعیل آمده، ولی در تنها چاپ معتبر دیوان او به تصحیح مرحوم بحرالعلومی نیامده است. اشعاری که مصححان این مجموعهها در بارۀ وجودشان در دیوان صحبت کردهاند، از این قاعده مستثنا هستند، (مواردی مثل نزهةالمجالس و ...) چون دیگر نیازی به تکرار آن مطالب در اینجا نیست. پیشتر نیز حسن عاطفی تعدادی از این قبیل اشعار را معرفی کرده است. البته بر آن نیستیم که همۀ این موارد قطعاً از کمال هستند، ولی به هر روی در چاپ مجدد دیوان او این اشعار هم باید لحاظ شوند. اکثر این اشعار در قالب رباعی است. آنچه در پی میآید همۀ شعرهای منسوب به او نیست و احتمالاً اشعار دیگری نیز از او در منابع دیگر هست. امید است این اشعار به روشنتر شدن چهرۀ کمال اسماعیل یاری برساند.
http://www.am-journal.ir/article_47962_975a2f3a3f9b77de6b39b1a17671320a.pdf
2012-08-22
133
151
کمال اسماعیل
رباعی
جُنگ
تصحیح
شعر
محمدرضا
ضیاء
1
AUTHOR
- احمد وزیر، بیاض تاجالدین احمد وزیر (چاپ عکسی)، به کوشش ایرج افشار و مرتضی تیموری، تهران، 1353.
1
- احمد وزیر، بیاض تاجالدین احمد وزیر، 2 ج، تصحیح، بازخوانی، رفع اغتشاش، تعریب، تعلیقات و تهیۀ فهارس علی زمانی علویجه، قم، 1381.
2
- افشار، ایرج، 1390، سفینه و بیاض و جنگ، به کوشش میلاد عظیمی، تهران، 1390.
3
- اوحدی دقاقی بلیانی، تقیالدین، تذکرۀ عرفات العاشقین و عرصات العارفین ج 5، مقدمۀ تصحیح و تحقیق محسن ناجی نصرآبادی، تهران، 1388.
4
- ایمان، رحم علیخان، تذکرۀ منتخب الطایف، به کوشش سیدمحمدرضا جلالی نائینی، و سید امیرحسن عابدی، [بیجا]، 1349.
5
- تبریزی، ابوالمجد محمدبن مسعود، «خلاصةالاشعار فی الرباعیات» به کوشش سید عمادی حائری، گنجینۀ بهارستان، ج 2، به کوشش بهروز ایمانی، تهران، 1384.
6
- جنگ اسدالهی، نسخۀ خطی شمارۀ 534 مجلس شورای اسلامی.
7
- جنگ شماره 900 مجلس، نسخۀ خطی شمارۀ 13724 کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، قرن هشتم.
8
- جوینی، محمد، تاریخ جهانگشا، ج 2، به کوشش محمد قزوینی، تهران، 1382.
9
- چترایی، مهرداد، 1389، «سی و سه رباعی تازه منسوب به کمال اسماعیل در دوجنگ رباعی»، گزارش میراث، ش 40 (مرداد و شهریور)، ص 4ـ10.
10
- رازی، امین احمد، تذکرۀ هفت اقلیم، 3 ج، به کوشش سید محمدرضا طاهری، تهران، 1378.
11
- رحیملو، یوسف، 1377، «ابن فوطی»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج 4، تهران، ص 422ـ427.
12
- سعدی، مصلحالدین، غزلهای سعدی، به کوشش غلامحسین یوسفی، تهران، 1385.
13
- سفینۀ فارسی مجلس سنا، شمارۀ 651.
14
- شروانی، جمال خلیل، نزهةالمجالس، به کوشش محمدامین ریاحی، تهران، 1375.
15
- شمس حاجی، محمد، سفینۀ شمس حاجی، به کوشش میلاد عظیمی، تهران، 1390.
16
- صائب، محمدعلی، سفینۀ صائب، به کوشش سید صادق حسینی اشکوری، نسخۀ عکسی، اصفهان، دانشگاه اصفهان و مجمع ذخایر اسلامی قم، 1385.
17
- ظهیر فاریابی، طاهر بن محمد، دیوان، به کوشش امیر حسن یزدگردی، به اهتمام دکتر اصغر دادبه، تهران، 1381.
18
- عابدی، امیرحسن، 1377، «یک بیاض نادر خطی»، گفتارهای پژوهشی در زمینۀ ادبیات فارسی، به کوشش سید حسن عباس، تهران.
19
- عاطفی، حسن، 1379، «دو نسخۀ خطی»، آینۀ پژوهش، شمارۀ 64 (مهر و آبان)، ص 76ـ81.
20
- عبدالرزاق، جمالالدین، دیوان، به کوشش حسن وحید دستگردی، تهران، 1362.
21
- عبرت، محمدعلی مصاحبی نایینی، مدینةالادب، (چاپ عکسی)، 3 ج، تهران، 1376.
22
- غزنوی، سیدحسن، دیوان، به کوشش سید محمد تقی مدرس رضوی، تهران، 1362.
23
- فخرالزمانی قزوینی، ملا عبدالنبی، تذکرۀ میخانه، به کوشش احمد گلچین معانی، تهران، 1363.
24
- کاشانی، میرتقیالدین، خلاصةالاشعار و زبدةالافکار (بخش کاشان)، به کوشش عبدالعلی ادیب برومند و محمدحسین نصیری کهنمویی، تهران، 1384.
25
- کمالالدین اسماعیل، دیوان، به کوشش حسین بحرالعلومی، تهران، 1348.
26
- کمالالدین اسماعیل، دیوان، نسخۀ خطی شمارۀ 13700 مجلش شورای اسلامی.
27
- میرافضلی، سیدعلی، 1376، «بررسی نزهةالمجالس»، معارف، ش 1 (فرودین ـ تیر)، ش پیاپی 40، ص 90ـ147.
28
- هدایت، رضا قلی، مجمع الفصحا، به کوشش مظاهر مصفا، تهران، 1382.
29
ORIGINAL_ARTICLE
کتاب ارشاد عبداللّه قلانسی و نکاتی دربارۀ آن
کتاب ارشاد عبداللّه قلانسی از متون تعلیمی قرون پنجم و ششم هجری است که با تصحیح عارف نوشاهی در سال 1385 از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب به طبع رسیده است. نگارندۀ مقالۀ حاضر کوشیده است با نقد و بررسی تصحیح این اثر بخشی از ملاحظات خود را برای پیراستن سهوهای چاپی و غیرچاپی آن بیان کند.
http://www.am-journal.ir/article_47963_c8d9e4a49a3fdd240baab0a39aabfefb.pdf
2012-08-22
153
177
کتاب ارشاد
المرشد
عبداللّه قلانسی
متون تعلیمی قرن پنجم و ششم
محمود
عابدی
1
استاد دانشگاه خوارزمی و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
AUTHOR
- ابو حیان توحیدی، البصائر و الذخائر، تحقیق وداد القاضی، بیروت، 1408 ق/1988.
1
- ابوسعد عبدالکریم سمعانی، الانساب (کتاب الانساب)، با مقدمۀ عبدالله عمر البارودی، بیروت، 1408/1988.
2
- ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، بیروت، 1407 ق/1986 م.
3
- ابو منصور عبدالملک ثعالبی، التمثیل و المحاضره، به کوشش عبدالفتاح محمد الحلو، قاهره، 1381 ق.
4
- اسدی طوسی، ابو نصر علی، گرشاسبنامه، به کوشش حبیب یغمائی، تهران، 1317.
5
- بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین، تاریخ بیهقی، به کوشش علی اکبر فیّاض، مشهد، 1356.
6
- خوارزمی، مؤید الدین محمد، ترجمۀ احیاء علوم دین، به کوشش حسین خدیو جم، تهران، 1364-1366.
7
- رادویانی، محمد بن عمر، ترجمان البلاغه، به اهتمام و تصحیح احمد آتش، به کوشش توفیق سبحانی، اسماعیل حاکمی، تهران، 1380.
8
- سعدی، بوستان، به کوشش غلامحسین یوسفی، تهران، 1359.
9
- ----، کلیات، به کوشش محمد علی فروغی، تهران، 1367.
10
- ----، گلستان، به کوشش غلامحسین یوسفی، تهرن، 1368.
11
- سنائی غزنوی، حدیقة الحقیقه، به کوشش مدرس رضوی، تهران، 1359.
12
- سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، بیروت، بیتا.
13
- طوسی، خواجه نظام الملک، سیر الملوک، به کوشش هیوبرت دارک، تهران، 1364.
14
- عطار نیشابوری، فرید الدین، منطق الطیر، به کوشش محمود عابدی و تقی پورنامداریان، تهران، 1390.
15
- عنصر المعالی کیکاوس بن اسکندر، قابوسنامه، به کوشش غلامحسین یوسفی، تهران، 1352.
16
- -------------------------، فرهنگ البسۀ مسلمانان، ترجمۀ حسینعلی هروی، تهران، 1359.
17
- [؟]، تاریخ سیستان، به کوشش ملک الشعرا بهار، تهران، 1366.
18
- ترجمۀ تفسیر طبری، به کوشش حبیب یغمایی، تهران، 1367.
19
- میبدی، ابوالفضل، کشف الاسرار و عدة الابرار، به کوشش علی اصغر حکمت، تهران، 1361.
20
- ناصر خسرو، دیوان، به کوشش مجتبی مینوی، مهدی محقق، تهران، 1353.
21
- مستملی بخاری، ابو ابراهیم اسماعیل بن محمد، شرح تعرّف، به کوشش محمد روشن، تهران، 1363.
22
- نهج البلاغه، با ترجمۀ سید جعفر شهیدی، تهران، 1368.
23
- هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان، کشف المحجوب، به کوشش محمود عابدی، تهران، 1390.
24
ORIGINAL_ARTICLE
نسخههایی کهن از شرح اشارات طوسی: نسبت آنها با نسخۀ مؤلف و نکتههایی در باب سنت تعلیم و تعلّم اثر
در مقالۀ حاضر، نویسنده از چند دستنویس کهن و با اهمیت شرح اشارات خواجه نصیرالدین طوسی، که برخی از آنها در زمان حیات وی کتابت شده، سخن میگوید و با تحلیل پارهای از ویژگیهای آنها، مانند محل درج افزودۀ بعدی طوسی به کتاب در بارۀ داستان سلامان و ابسال، میکوشد نسبت این دستنویسها را با نسخۀ اصل مؤلف و تحریرهای بعدی او تعیین کند. نویسنده در ضمن مقاله، به نکتههایی در باب سنت تعلیم و تعلّم شرح اشارات طوسی نیز توجه میدهد.
http://www.am-journal.ir/article_47986_986b35b4b486cc6c26f4dc64275b5bb5.pdf
2012-08-22
179
234
شرح اشارات
نصیرالدین طوسی
افزودههای مؤلف
نسخههای خطی
سلامان و ابسال
سنت آموزشی
سید محمد
عمادی حائری
m.emadihaeri@gmail.com
1
پژوهشگر متون و مصحح؛ عضو گروه متن شناسی مرکز پژوهشی میراث مکتوب
AUTHOR
- اشمیتکه، زابینه، 1378، اندیشههای کلامی علامه حلی، ترجمۀ احمد نمایی، مشهد.
1
- چکیدۀ مقالات همایش میراث علمی و فلسفی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، 1389ش.
2
- دانشپژوه، محمدتقی، 1332ش، فهرست کتابخانۀ اهدائی آقای سید محمد مشکوة به کتابخانۀ [مرکزی] دانشگاه تهران، جلد سوم، تهران.
3
- ــــــــــــــــــــــــــــــــ، 1339ش، فهرست [نسخههای خطی] کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، جلد هشتم، تهران.
4
- ــــــــــــــــــــــــــــــــ،1348ش، فهرست میکروفیلمهای کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، [جلد اول]، تهران.
5
- ــــــــــــــــــــــــــــــــ، 1358ش، نسخههای خطی، دفتر نهم (نسخههای خطی در کتابخانههای اتحاد جماهیر شوروی و اروپا و آمریکا)، تهران.
6
- درایتی، مصطفی، 1389 ش، فهرستوارۀ دستنوشتهای ایران، تهران.
7
- دستنویس بریتانیا: طوسی، نصیرالدین محمدبن محمدبن حسن، حلّ مشکلات کتاب الإشارات و التنبیهات (مشهور به شرح اشارات)، نسخۀ شمارۀ OR 10901 کتابخانۀ موزۀ بریتانیا (لندن)؛ میکروفیلم شمارۀ 724 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران.
8
- دستنویس بشیرآغا: همان، نسخۀ شمارۀ 100 مجموعۀ ایوب بشیرآغا، محفوظ در کتابخانۀ سلیمانیه (استانبول).
9
- دستنویس جارالله: همان، نسخۀ شمارۀ 1310 مجموعۀ جارالله، محفوظ در کتابخانۀ سلیمانیه (استانبول).
10
- دستنویس دانشگاه: همان، نسخۀ شمارۀ 1912 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران.
11
- دستنویس لیدن: همان، نسخۀ شمارۀ OR 95 کتابخانۀ دانشگاه لیدن (هلند).
12
- دستنویس مجلس: همان، نسخۀ شمارۀ 278 مجموعۀ اهدایی سید محمدصادق طباطبایی محفوظ در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی (تهران).
13
- دستنویس مشکات:همان، نسخۀ شمارۀ 247 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران (مجموعۀ اهدایی سید محمد مشکات).
14
- دستنویس نسخهبرگردان: همان، نسخهبرگردان به قطع اصل نسخۀ دستنوشت مؤلف (نسخۀ خطی شمارۀ 1153 کتابخانۀ ملی ایران)، با مقدمۀ سید محمد عمادی حائری، تهران، 1389ش.
15
- دستنویس ینیجامع: همان، نسخۀ شمارۀ 763 مجموعۀ ینیجامع، محفوظ در کتابخانۀ سلیمانیه (استانبول).
16
- ششن، رمضان (و) جواد ایزکی-جمیل آقپکار، 1406 ق، فهرس مخطوطات مکتبة کوپریلی، با مقدمۀ اکملالدین احسان اوغلی، استانبول.
17
- طوسی، نصیرالدین محمدبن محمد، أجوبة المسائل النصیریة، مشتمل بر بیست رساله، به کوشش عبدالله نورانی، تهران، 1383ش.
18
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، شرح الإشارات و التنبیهات [= حلّ مشکلات کتاب الإشارات و التنبیهات]، بهکوشش [حسن] حسنزاده آملی، قم، 83ـ1384ش.
19
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، همان ( الإشارات و التنبیهات... مع شرح نصیرالدین الطوسی)، بهکوشش سلیمان دنیا، قاهره، چ سوم، بیتا.
20
- عمادی حائری، سید محمد، «مقدمه»، 1389 ش، حلّ مشکلات کتاب الاشارات و التنبیهات (مشهور به شرح اشارات)، خواجه نصیرالدین طوسی، نسخهبرگردان به قطع اصل نسخۀ دستنوشت مؤلف (نسخۀ خطی شمارۀ 1153 کتابخانۀ ملی ایران)، تهران.
21
- نظری، محمود، 1389ش، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی (مجموعۀ اهدایی سید محمدصادق طباطبایی)، جلد بیستوچهارم (بخش 3)، تهران.
22
ORIGINAL_ARTICLE
طبقهبندی جریانهای رازیشناسی در ایران و غرب
محمدبن زکریای رازی طبیب و فیلسوف ایرانی مؤثر در تاریخ علم است. شناخت و نقد آثار و آرای این نامآور پرآوازۀ ایرانی موضع پژوهشهای فراوانی از روزگار وی تا کنون بوده است. این مقاله با تحلیل و مقایسۀ جریانهای رازیشناسی در تمدن ایران اسلامی و تمدن مغربزمین به توصیف گوناگونی آنها از حیث روش و جهتگیری میپردازد. حاصل این مطالعه پیشنهاد طبقهبندی چهارگانه در رازیشناسی است: رازی شناسی سنتی در تمدن ایران از روزگار محمدبن زکریای رازی تا فخرالدین رازی، رازیشناسی سنتی در تمدن مغربزمین در قرون وسطی، رازیشناسی جدید مغربزمینیان و مطالعات ایرانیان معاصر در آرا و آثار رازی.
http://www.am-journal.ir/article_47987_43cb22c31f140ec0297ff0e4f38fc04a.pdf
2012-08-22
235
250
محمدبن زکریای رازی
اسماعیلیان
الحاوی
طب منصوری
طب روحانی
احد فرامرز
قراملکی
1
استاد دانشگاه تهران
AUTHOR
- ابنابیاصیبعه، عیون الانبأ فی طبقات الاطباء، بیروت، 1965م.
1
- ابنندیم، الفهرست، ترجمه و تحقیق محمدرضا تجدد، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۶.
2
- بحرانی، مرتضی، «زکریای رازی»، در: اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1390.
3
- رازی، محمدبن زکریا، السیرۀالفلسفیۀ، تصحیح و مقدمه پُل کراوس، مترجم عباس اقبال، نویسندۀ شرح احوال و آثار و افکار مهدی محقق، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ دوم 1371.
4
- رازی، محمدبن زکریا، الطب الروحانی، موسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، دانشگاه مک گیل، 1386.
5
- رازی، محمدبن زکریا، «گِل خوردن یا گِل نیشابوری»، در: مجموعۀ متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران، محقق مهدی، تهران، سروش، 1374.
6
- رازی، محمدبن زکریا، «رساله فی مائیۀ اللذۀ»، در: تصحیح و مقدمه پُل کراوس، مترجم عباس اقبال، نویسندۀ شرح احوال و آثار و افکار مهدی محقق، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ دوم1371.
7
- سپیتمان (اذکایی)، پرویز، حکیم رازی، 1384.
8
- طباطبایی، سید محمود، برخی معیارهای اخلاق پزشکی از دیدگاه محمدبن زکریای رازی، مجلۀ ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی، سال اول، شمارۀ 2، بهار 1387، صص 6ـ1.
9
- طباطبایی، سید محمود، کلانتر هرمزی عبدالجلیل و محمدرضا صداقت، چشم پزشکی از کتاب الحاوی رازی و مقایسۀ آن با دانش نوین پزشکی، مجلۀ پژوهش در پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، دورۀ 33، شمارۀ 2، تابستان 1388، صص 59ـ63.
10
- طباطبایی، سید محمود و عبدالجلیل کلانتر هرمزی، نگرشی بر دانش کالبدشکافی در متون طب سنتی، مجلۀ پژوهش در پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، دورۀ 34، شمارۀ 2، تابستان 1389، صص 79ـ85.
11
- طباطبایی، سید محمود و عبدالجلیل کلانتر هرمزی، مطالعۀ تطبیقی سردرد از کتاب الحاوی و اصول نوین پزشکی، مجلۀ پژوهش در پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، دورۀ 33، شمارۀ 1، بهار 1388، صص 1ـ4.
12
- طباطبایی، سید محمود و عبدالجلیل کلانتر هرمزی، بنیادهای اخلاق پزشکی از دیدگاه متون اسلامی و مفاخر پزشکی ایران، مجلۀ پژوهش در پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، دورۀ 35، شمارۀ 1، بهار 1390، صص 1ـ6.
13
- فرامرز قراملکی، احد، نظریۀ انسان سالم در نظام اخلاقی رازی، انسانپژوهی دینی، دورۀ 7، شمارۀ 24، سال 1389، صص 19ـ33.
14
- ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ، بررسی تطبیقی عُجب نزد رازی و غزالی، پژوهشنامۀ اخلاق، 1390.
15
- قبادیانی (علوی)، ناصر خسرو، زادالمسافرین، تصحیح محمد بذل الرحمن، برلین، 1341ق.
16
- محقق، مهدی، فیلسوف ری، محمدبن زکریای رازی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1387.
17
- ـــــــــــــــــــ، الدراسۀ التحلیلۀ لکتاب الطب الروحانی للطبیب الفیلسوف محمدبن زکریای رازی، تهران، دانشگاه تهران و مک گیل، 1378.
18
- ــــــــــــــــــــ، «مقام علمی محمدبن زکریای رازی»، مجموعۀ متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران، تهران، سروش، 1374.
19
- ــــــــــــــــــــ، «رسالۀ بیرونی»، مجموعۀ متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در اسلام و ایران، تهران، سروش، 1374.
20
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 14، تهران: صدرا.
21
- نصیری، محمدرضا (زیر نظر)، اثرآفرینان، زندگینامۀ نامآوران فرهنگ ایرانی از آغاز تا سال 1300هجری شمسی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1384.
22
- Arberry (trans.), Al-Rhazes, the Spiritual Physics, London: John Murray, 1950 (First Edition).
23
- Adamson P. " Platonic Pleasures in Epicurus and al-Razi" in P. Adamson (ed), In the Age of al-Farabi : Arabic Philosophy in the 4th /10th Century, London, 2008.
24
- Campbell D., Arabian Medicine and its Influence on the Middle Ages, London, 1926.
25
- Charles E. Butlerworth, “The book of the Philosophical life”, interpretation, No.20, (1993): 227-239.
26
- De Boer, "Medicina Mentis" Van Den Arts Razi Mededeelin gender konink lijke Akademie, Weters Tapper, Afdeelihg Letter Kunele, Amsterdam,1920, pp.
27
- Goodman Lenn Evan, "The Epicurean Ethics of Mohammad Ibn Zakariyâ al-Razî, studia Islamica No.34, 1971, PP.5-26.
28
- Goodman L.E., “Râzi’s Psychology”, Philosophical Forum, No.4, (1972): 26-48.
29
- Goodman, L.E. "Râzî and Epicurus" in: Jwish and Islamic Philosophy: crosspollination in the classic age, Edinburg University Press, Ch.2, 1999, PP.35-66.
30
- Karaman H. "Abu Bakr Al-Razi (Rhazes) and medical ethics", Ondokuz Mayls Universitesi, sayl:30, 2011, ss.77-87.
31
- Meir M. Bar-Asher, “Quelaqes aspects de L’éthique d’AbûBakr al-Râzî et ses origins dans L’oeuvre de Galien”, studia Islamica No.96 (1989): 5-38., No.70(1989):130-47.
32
- Mohaghegh M., “Notes on the ‘spiritual physic’ of A-Râzi,” studia Islamica, n.26, (1967): 5-22.
33
- "Moral Philosophy or Spiritual Medicine in Islam", Studies in History of Medicine & Science, Vol.XVI, No.1-2, New Series (1999).
34
- "Notes on the Spritiual Physics by al-Razi", Studia Islamica, Vol.26, Paris, 1976.
35
- "Notes on Biruni's Fihrist", in al-Biruni Commemoration Volume, Karachi, 1979.
36
- Razi's Kitab al-Ilm al-Ilahi and the Five Eternals", Aber Nahrain, Leiden, 1972-1973.
37
- Pines S., Beitrâge zur islamischen Atomenlehre, Berlin, 1936.
38
- Ruska J., “Al-Biruni als Quelle Für das Leben Uni dei Schriften al-Razi’s”, Isis, Vol.5, (1924): 26-50.
39
- Strouma S. "Freethinkers of Medieval Islam: Ibn Al-Rawandi, Abu Bakr Al-Razi and Their Impact on Islamic Thought", Leiden: Boston, Köln: Brill, ch.3, 1999, pp.87-120.
40
- "The Title of a work by Razi with Refrence to al-Tin al-Nishaburi", Proceedings of the XXIII International Congress of the History of Medicine, London, 1974.
41
- "The Kitab al-Shukuk al Jalinus by Razi", Medical Journal of the Islamic Republic of Iran, Vol.2, No.3, Tehran, 1988.
42
- Thérése-Anne Druart, Al-Razi (Rhazes) and Normative Ethics”, in: Tradition and Renewal, Vol.2, ed. David A. Bolieau and John A. Pick (Louvain Philosophical studies, 6) (Lonvain: Leuven University Press, 1993).
43
- Thérése-Anne Druart, The Ethics of al-Razi (865-9252), Medieval philosophy and Theology, No.6 (1997), 47-71.
44
- Thérése-Anne Druart, "Al-Razi's conception of the soul: Psychological Background to his Ethics", Medieval philosophy and Theology, United State of America, Vol.5, 1996, pp.245-263.
45
- Walker P., "The political implications of al-Razi's plosophy", in: the political aspects of Islamic Philosophy, C. Butterworth (ed.), Cambridge Ma: Harvard University Press, 1992, pp.62-9.
46
ORIGINAL_ARTICLE
رباعیات از نظر افتادۀ سلمان ساوجی
سلمان ساوجی (متوفی 778 ق) از شاعران بزرگ سدۀ هشتم هجری است. دیوان او چندین نوبت به چاپ رسیده و آخرین آنها «کلیات سلمان ساوجی» است که دکتر عباسعلی وفایی تصحیح و منتشر کرده است (تهران، 1376، ویراست دوم: 1389). با وجود آنکه نسخههای قدیمی و نسبتاً معتبری از دیوان اشعار سلمان ساوجی در کتابخانههای ایران و خارج از ایران موجود است، کار تصحیح این دیوان هنوز بسامان نرسیده است. مقالۀ حاضر به درج 23 رباعی سلمان ساوجی اختصاص دارد که در تصحیح اخیر و چاپهای پیشین مورد توجه قرار نگرفته است. منبع نقل این رباعیات، دو دستنویس متعلق به کتابخانۀ نور عثمانیه ترکیه (مورخ 844 ق) و کتابخانۀ دانشکدۀ الهیات دانشگاه تهران (مورخ 859 ق) است. نکتۀ قابل توجه آن است که دستنویس کتابخانۀ نور عثمانیه جزو منابع مورد استفادۀ دکتر وفایی بوده است. در کنار درج این 23 رباعی، بررسی تطبیقی میان ضبط رباعیات سلمان در نسخۀ چاپی و دستنویسهای مذکور صورت گرفته و موارد متعددی از بدخوانیهای نسخۀ چاپی یا ضبطهای برتر آن دو دستنویس ذکر شده است.
http://www.am-journal.ir/article_47989_cbf8998368b2e888602a9b9db3eed184.pdf
2012-08-22
251
264
سلمان ساوجی
کلیات اشعار
رباعیات
تصحیح متون ادبی
سید علی
میرافضلی
1
AUTHOR
ـ تاریخ جهانگشای، عطاملک جوینی، به اهتمام محمد قزوینی، لیدن، 1911-1937 م.
1
ـ تاریخ گزیده، احمد مستوفی، به اهتمام عبدالحسین نوایی، تهران، چ 2، 1362.
2
ـ دیوان اشراق، میرمحمد باقر داماد، به کوشش سمیرا پوستین دوز، تهران، 1385.
3
ـ سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر، سعید نفیسی، تهران، 133.
4
ـ شرح شطحیات، شیخ روزبهان بقلی شیرازی، به تصحیح هنری کوربن، تهران، چ 4، 1382.
5
ـ فهرست میکروفیلمهای کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، محمد تقی دانشپژوه، تهران، ج 1، 1348.
6
ـ فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، گردآوری سید محمد باقر حجتی، تهران، 1345.
7
ـ کلیات دیوان امیر معزی نیشابوری، تصحیح محمدرضا قنبری، تهران، 1385.
8
ـ کلیات سلمان ساوجی، با مقدمه و تصحیح [مهرداد] اوستا، تهران، بیتا.
9
- کلیات سلمان ساوجی، به تصحیح عباسعلی وفایی، تهران، 1376.
10
ـ مرصاد العباد، نجم رازی، به اهتمام محمد امین ریاحی، تهران، چ 3، 1366.
11
ـ مصنفات فارسی، علاءالدوله سمنانی، به اهتمام نجیب مایل هروی، تهران، 1369.
12
ORIGINAL_ARTICLE
گمنامی بنام در تاریخ ادب فارسی اثیرالدین اومانی
گنجینۀ ادب فارسی سرشار از مرواریدهای درخشانی است که تنها اندکی از آن در دسترس ادب دوستان قرار گرفته است. یکی از ستارگان درخشان ادب فارسی که در طاق نسیان و زاویۀ گمنامی قرار گرفته و در عصر خویش از شاعران توانا و مشهور بوده، اثیرالدین اومانی است. اهمیت دیوان این شاعر هم از جهت اشعار استادانه و احتوای آن بر لغات اصیل و کهنۀ ادب فارسی است و هم از جهت تاریخی نیز دارای فواید فراوانی است ولیکن تاکنون به زیور چاپ آراسته نشده است. نگارنده بر آن است تا برای نخستین بار با معرفی این شاعر به شناسایی نسخههای خطی دیوان وی و نیز معرفی نسخههای تازه یافته و ضرورت تصحیح و چاپ دیوان این شاعر بپردازد.
http://www.am-journal.ir/article_47992_b805816b58e97274f9e6799482b34f96.pdf
2012-08-22
265
283
شعر فارسی
قرن هفتم هجری
دیوان
نسخههای خطی
تصحیح
احمدرضا
یلمه ها
1
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان
AUTHOR
- آذر بیگدلی، لطف علی بیگ، 1337)، آتشکده آذر، به کوشش سید جعفر شهیدی، تهران، انتشارات امیرکبیر.
1
- اخسیکتی، اثیرالدین، 1337، دیوان اشعار، تصحیح رکنالدین همایون فرخ، تهران، کتابفروشی رودکی.
2
- بینش، تقیالدین، 1353، اثیر الدین اومانی، زندگی و شعر، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال 11، شماره 1.
3
- جاجرمی، محمد، 1350، مونسالاحرار فی دقایقالاشعار، به کوشش میرصالح طیبی، تهران، انتشارات انجمن آثار ملی.
4
- خلف تبریزی، محمد حسین، 1361، برهان قاطع، به اهتمام محمد معین، تهران، انتشارات امیرکبیر.
5
- خواند میر، غیاث الدین، 1362، حبیب السیر، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران، خیام.
6
- دولتشاه سمرقندی، 1338، تذکرة الشعرا، به کوشش محمد رمضانی، تهران، کلاله خاور.
7
- دهخدا، علی اکبر، 1377، لغتنامۀ فارسی، تهران، چاپ سیروس.
8
- درخشان، مهدی، 1374، بزرگان و سخنسرایان همدان، تهران، انتشارات اطلاعات.
9
- رازی، امین احمد، 1340، هفت اقلیم، به کوشش جواد فاضل، تهران، کتابفروشی علمی.
10
- ستوده، حسین علی، 1346، تاریخ آل مظفر، تهران، دانشگاه تهران.
11
- شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1372، صور خیال در شعر فارسی، تهران، آگاه.
12
- شمس قیس رازی، 1360، المعجم فی معاییر اشعار العجم، تصحیح مدرس رضوی، تهران، کتابفروشی زوار.
13
- صفا، ذبیحالله، 1373، تاریخ ادبیات ایران، تهران، انتشارات فردوس.
14
- فروزانفر، بدیعالزمان، 1383، تاریخ ادبیات ایران در عصر مغول، به کوشش عنایتالله مجیدی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
15
- فدایی، غلامرضا، 1386، آشنایی با نسخ خطی و آثار کمیاب، تهران، سمت.
16
- مایل هروی، نجیب، 1369، نقد و تصحیح متون، مشهد، آستان قدس رضوی.
17
- -------------، 1380، تاریخ نسخهبرداری و تصحیح انتقادی نسخههای خطی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
18
- مدرس تبریزی، میرزا محمد علی، 1374، ریحانة الادب، تهران، خیام.
19
- مستوفی، حمدالله، 1373، نزهة القلوب، تهران، دنیای چاپ.
20
- -----------، 1361، تاریخ گزیده، به اهتمام ادوارد براون، تهران، دنیای چاپ.
21
- منزوی، احمد، 1349، فهرست نسخ خطی فارسی، تهران، موسسه فرهنگی-منطقهای.
22
- منجد، صلاحالدین، 1364، روش تصحیح کتابهای خطی، مترجم محمود فاضل، مشهد، انتشارات دانشگاه مشهد.
23
- نفیسی، سعید، 1363، تاریخ نظم و نثر در ایران و زبان فارسی، تهران، کتابفروشی فروغی.
24
- ---------، مجدالدین همگر، مجلۀ مهر، سال دوم، شمارۀ 10 و 11 و 12.
25
- وصاف شیرازی، شهابالدین عبدالله، 1340، تاریخ وصاف، تهران، چاپ افست.
26
- واله داغستانی، 1373، ریاضالشعرا، تهران، نگاه.
27
- هدایت، رضاقلی خان، 1336، مجمع الفصحا، به کوشش مظاهر مصفا، تهران، امیرکبیر.
28