ORIGINAL_ARTICLE
فواید چاپ نسخهبرگردان
در این مقاله اهمیت و سودمندی چاپ نسخهبرگردان نسخههای خطی مطرح شده و نویسنده کوشیده است با ذکر نمونههایی از متون این سودمندیها را به ویژه در زمینههای واژهشناسی، شناخت تصاویر نسخهها، اهمیت هنری آنها، و در دسترس قرار گرفتن اصل متنها بررسی کند. در ادامه مواردی از آسیبشناسی چاپ این متنها و لزوم ارزیابی جدی نسخهها پیش از چاپ و نیز اولویتهای مهم در چاپ نسخهها ذکر شده است.
http://www.am-journal.ir/article_46465_7a1b3718098c60275995ccac7f3ce235.pdf
2014-08-23
9
35
نسخۀ خطی
نسخهبرگردان
واژهشناسی
اکبر
ایرانی
akbar_irany@yahoo.com
1
مدیر مرکز پژوهشی میراث مکتوب
AUTHOR
ــ جنگ مهدوی (کتابت از 753 به بعد)، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1380ش.
1
ــ سنایی غزنوی، ابوالمجدودبن آدم، حدیقة الحقیقه، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران، 1359ش.
2
ــ فضولی بیاتلی، ملامحمد، دیوان اشعار فارسی، مقدمه، تصحیح و حواشی از حسین محمدزاده صدیق، تبریز، یاران، 2008م.
3
ــ فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران، مرکز دایرةالمعارف اسلامی، 1387ش.
4
ــ مجموعۀ فلسفی مراغه، چاپ عکسی از مجموعۀ مورخ 7ـ596 کتابخانۀ دکتر اصغر مهدوی، با مقدمۀ نصرالله پورجوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1380ش.
5
ــ هزار حکایت صوفیان، به کوشش ایرج افشار و محمود امیدسالار، تهران، طلایه، 1382ش.
6
ORIGINAL_ARTICLE
قوسی شوشتری، ادیب گمنام دورۀ صفوی
قوسی شوشتری، شاعر، مؤلف و خوشنویس سدۀ دهم و یازدهم هجری از جمله ادیبانی است که در کنار هنر شاعری، در حوزههای مختلف علمی و ادبی نیز صاحب تألیفات متعدد بوده است. با این همه امروزه آگاهی چندانی از شخصیت و شعر او در دست نداریم. در این مقاله با جستوجو در منابعی که از این ادیب دورۀ صفوی نام بردهاند، دربارۀ زندگی، تألیفات، اشعار و دستنوشتههای او اطلاعاتی تازه ارائه شده است که نشان میدهد او در روزگار خود شهرت و اعتباری داشته است و اهل فضل از آثار او بهرهها بردهاند.
http://www.am-journal.ir/article_46466_fab65f1b59bbc0c8e61480ae5ca94f3f.pdf
2014-08-23
37
58
مجدالدین علی قوسی شوشتری
شاعران شوشتر
شعر دورۀ صفوی
خوشنویسی
عباس
بگجانی
abbas.begjani@gmail.com
1
دانشآموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی
AUTHOR
- اوحدی، تقیالدین محمد، عرفاتالعاشقین، تصحیح ذبیحالله صاحبکاری و آمنه فخراحمد، تهران، میراث مکتوب و کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، 1389ش.
1
- ایمان، رحمعلیخان، منتخباللطایف، تصحیح حسین علیزاده و مهدی علیزاده، تهران، طهوری، 1386ش.
2
- آذر بیگدلی، لطفعلیبیگ، آتشکده، تصحیح حسن سادات ناصری، تهران، امیرکبیر، 1338ش.
3
- آرزو، سراجالدین علیخان، تنبیهالغافلین، تصحیح سید محمد اکرم، لاهور، دانشگاه پنجاب، 1360ش.
4
- آرزو، سراجالدین علیخان، سراج منیر، تصحیح سید محمد اکرم، اسلامآباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1397ق.
5
- آرزو، سراجالدین علیخان، مثمر، تصحیح ریحانه خاتون، کراچی، 1991م.
6
- آزاد کشمیری، محمدعلی، نجوم السماء فی تراجم العلماء، تهران، نشر بینالملل، 1382ش.
7
- بهادر، صدیق حسن خان، تذکرۀ شمع انجمن، تصحیح محمدکاظم کهدویی، یزد، دانشگاه یزد، 1385ش.
8
- بیانی، مهدی، 1340، «فهرست مجملی از منظومات فارسی»، نشریۀ نسخههای خطی کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، دفتر اول.
9
- تاریخ ایران در دورۀ صفویان، 1380، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران، جامی.
10
- جامی، نورالدین عبدالرحمان، نفحاتالأنس من حضرات القدس، تصحیح محمود عابدی، تهران، اطلاعات، 1370ش.
11
- چندبهار، لالهتیک، بهار عجم، تصحیح کاظم دزفولیان، تهران، طلایه، 1380ش.
12
- حافظیان بابلی، ابوالفضل، ۱۳۸۴، نسخهپژوهی، تهران، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
13
- حائری، عبدالحسین، ۱۳۴۶، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ مجلس، ج 7، تهران، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
14
- حائری، عبدالحسین، 1353، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ مجلس، ج 3، تهران، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
15
- حسینی اشکوری، سید احمد، 1371، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ بزرگ حضرت آیتالله العظمی مرعشی نجفی، قم، کتابخانۀ مرعشی.
16
- حسینی اشکوری، سید احمد، 1380، فهرست کتابخانۀ مرکز احیای میراث اسلامی، تهران، مرکز احیاء التراث اسلامی.
17
- حسینی شوشتری، علاءالملک، فردوس، تصحیح میر جلالالدین حسینی ارموی، تهران، انجمن آثار ملی، 1352ش.
18
- خوشگو، بندرابن داس، سفینۀ خوشگو، تصحیح کمیل اصغر، تهران، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، 1389ش.
19
- داغستانی، علیقلی واله، ریاضالشعرا، تصحیح محسن ناجی نصرآبادی، تهران، اساطیر، 1384ش.
20
- دانشپژوه، محمدتقی، 1339، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران، تهران.
21
- رامپوری، نجمالغنیخان، 1919م، نهجالادب، لکهنو، نولکشور.
22
- رشیدی، عبدالرشیدبن عبدالغفور الحسینی، فرهنگ رشیدی، تصحیح محمد عباسی، تهران، کتابفروشی بارانی، 1337ش.
23
- زرینکوب، عبدالحسین، 1363، سیری در شعر فارسی، تهران، نوین.
24
- ساممیرزای صفوی، تحفۀ سامی، تصحیح وحید دستگردی، تهران، مطبعۀ ارمغان، 1314ش.
25
- سیستانی، شاه حسینبن غیاثالدین محمود، خیرالبیان (ت 1087ق)، نسخۀ خطی کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی، ش 923.
26
- شفیعی کدکنی، محمدرضا، 1375، شاعری در هجوم منتقدان، تهران، آگه.
27
- صدرایی، علی، 1388، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ عمومی آیتالله گلپایگانی، تهران، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
28
- صفا، ذبیحالله، 1378، تاریخ ادبیات در ایران، 8 ج، تهران، فردوس.
29
- طبسی، شمسالدین محمد، دیوان، تصحیح تقی بینش، مشهد، چاپخانۀ زوار، 1343ش.
30
- علی ابراهیم خلیل، صحف ابراهیم، نسخۀ عکسی کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران ش 2974.
31
- غزنوی، سید حسن، دیوان، تصحیح مدرس رضوی، تهران، اساطیر، 1362ش.
32
- فاضل، محمود، 1355، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی مشهد، مشهد، دانشگاه فردوسی.
33
- قوسی شوشتری، مجدالدین علی، مجموعۀ اشعار، نسخۀ کتابخانۀ اسعد افندی، ش 2848.
34
- مصاحب، غلامحسین، 1381، دایرةالمعارف فارسی، ج 1، تهران، امیرکبیر و کتابهای جیبی.
35
- منشی، اسکندربیگ، تاریخ عالمآرای عباسی، ج 2، تصحیح محمد اسماعیل رضوانی، تهران، دنیای کتاب، 1377ش.
36
- نصرآبادی، محمدطاهر، تذکرۀ نصرآبادی، تصحیح محسن ناجی نصرآبادی، تهران، اساطیر، 1378ش.
37
- نوایی، میر نظامالدین علیشیر، مجالس النفائس، تصحیح علی اصغر حکمت، تهران، کتابخانۀ منوچهری، 1363ش.
38
- نوشاهی، عارف، 1381، «سراجاللغه»، نشر دانش، س 19، ش 4.
39
ORIGINAL_ARTICLE
کاربرد رایانه در احیای دستنویس شاهنامۀ کوچک دوم
هدف مقالۀ حاضر معرفى یک روش کلى و عام برای احیا و بازسازی تمام نسخ خطیای است که به دلیل پراکندگی صفحات، بازسازی آنها با دشواری یا اشتباه در تشخیص دقیق صفحات و یا برگهای اصیل انجام میشود. این روش بازسازی و احیای نسخ در برنامۀ اکسل انجام شده و به شکل خودکار در نه مرحله انجام میپذیرد که به عنوان نمونه در بازسازی دستنویس مصوّر شاهنامۀ موسوم به کوچک دوم، اعمال شده و به احیای درست و دقیق آن انجامیده است. روش بازسازى پیشنهادی، روشی کلی و قابل اعمال در تمام دستنویسهای ناقص و پراکنده است. دقت این روش را میتوان با بازسازی چند نمونۀ دستنویس کامل که براى امتحان و به طور تصنعی ناقص شدهاند، مورد سنجش قرار داد.
http://www.am-journal.ir/article_46467_af13cf1c71e0234128c601a4e6adcf62.pdf
2014-08-23
59
108
شاهنامۀ کوچک دوم
بازسازی دستنویس
عددی کردن اطلاعات صفحات
بیتشمارش
حجت
توسلی
tavasoli@hotmail.com
1
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد نایین
AUTHOR
- خالقی مطلق، جلال، 1997، «آمار ابیات محذوف در شش دستنویس شاهنامه»، ترجمۀ محمود امید سالار، مجموعۀ ایرانیکا. شمارۀ 26.
1
- فردوسی، ابوالقاسم، 1386، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
2
- فردوسی، ابوالقاسم، 1971، شاهنامه انتقادی، به کوشش آندره یوگنییوویچ برتلس، مسکو، انتشارات دانش شعبۀ ادبیات خاور.
3
- مهران، فرهاد، 1386، «بیت مصور، پیوند بین متن و نقش در نسخههای شاهنامه»، سالنامۀ نامۀ بهارستان، ش 8ـ9، دفتر 13ـ14.
4
- Adamova, A.T.; and Giuzalian, L.T., 1985, Miniatury rukopsisi Poemy Shahname 1333 goda, with ummary in English, Leningrad, Iskusstvo.
5
- Blair, Sh.S., 1986, “On the Track of the 'Demotte' Shahnama Manuscript,” Les manuscripts du Moyen Orient. Actes du Colloque d'Istanbul, 26-29 mai 1986, ed. F. Déroche, Varia Turcica, VIII, Istanbul and Paris.
6
- Grabar, O.; Blair, Sh. 1980, Epic Images and Contemporary History. The Illustrations of the Great Mongol Shahnama, The University of Chicago Press, Chicago and London.
7
- Inal, G., 1972, Topkapi Sarayi Müzesindeki Sehname Yazmalarinin Minyatürleri Ũzerinde Analitik Çalişma, Istanbul.
8
- Masuya, T., 1994, “The Condition of the Metropolitan Museum of Art's Small Shahnama and the Reconstruction of Its Text,” Illustrated Poetry and Epic Images. Persian Painting of the 1330s and 1340s, The Metropolitan Museum of Art, New York.
9
- Mehran, F., 2006, “The Break-line Verse: The Link Between Text and Image in the 'First Small' Shahnama,” Shahnama Studies I, ed. Charles Melville, Pembroke Papers, The Centre of Middle Eastern and Islamic Studies, University of Cambridge.
10
- Mehran, F., 2011, “Mapping Illustrated Folios of Shahnama Manuscripts: The Concept and Its Uses,” in Shahnama Studies II, ed. Charles Melville, Pembroke Papers Series, Cambridge, ]forthcoming[.
11
- Simpson, M. Sh., 1979, The illustration of An Epic. The Earliest Shahnama Manuscripts, New York and London.
12
- Simpson, M. Sh., 2000, “A Reconstruction and Preliminary Account of the 1341 Shahnama,” Persian Painting. From the Mongol to the Qajars, ed. Robert Hillenbrand, I.B. Tauris Publishers, London and New York.
13
- Sotheby's, 1998, Oriental Manuscripts and Miniatures, Sales Catalogue, London, Wednesday, 29 April.
14
- Swietochowski, M. L., 1994, “The Metropolitan Museum of Art's Small Shahnama,” Illustrated Poetry and Epic Images. Persian Painting of the 1330s and 1340s, The Metropolitan Museum of Art, New York.
15
ORIGINAL_ARTICLE
«امیری» یا منظومۀ «امیر و گوهر»؛ بر اساس نسخۀ خطی نویافتۀ محفوظ در کتابخانۀ ملی ایران
«امیری» مشهورترین شعر و آواز، و «امیر» بلندپایهترین شاعر ادب مازندرانی است که اشعارش فراتر از گسترۀ استان مازندران رفته است. رواج اشعار امیری در میان مردم، روایی و سینه به سینه است، اما ابیاتی از آن در حواشی کتابها و جنگها و به صورت مستقل نیز در دست است که مفصلترین آن با نام کنزالاسرار مازندرانی در دو جلد در سالهای 1277 و 1283ق منتشر شده است. مدتی پس از این تاریخ، تلاش فراوانی برای دستیابی به میراث مکتوب «امیر» صورت پذیرفت که حاصل آن یکجانویسی و فهرست نامگویِ مکتوبات منسوب به امیر، چاپ «دیوان امیرپازواری» از روی نسخۀ کتابخانۀ دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و «کهنترین امیریهای مازندران» از روی نسخۀ کتابخانۀ مجلس و چاپ تکبیتهایی از آن در مجموعه مقالات مختلف میباشد. دستیابی به نسخۀ خطی نویافتۀ «امیری» یا منظومۀ «امیر و گوهر» در کتابخانۀ ملی ایران، گامی دیگر در جهت شناخت امیر، امیری، میراث مکتوب امیر و ادب مازندرانی است.
http://www.am-journal.ir/article_46468_a2ecf8a86453ba2e3bdb336485954d69.pdf
2014-08-23
109
136
امیر پازواری
امیری
منظومۀ امیر و گوهر
نسخۀ خطی
علی
ذبیحی
1
پژوهشگر
LEAD_AUTHOR
نادعلی
فلاح
2
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور آمل
AUTHOR
- امیر پازواری، دیوان امیر پازواری، به تصحیح و ترجمۀ منوچهر ستوده و محمد داودیدرزیکلایی، تهران، رسانش، 1384ش.
1
- حسینی، احمد، 1362، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ بزرگ آیتالله العظمی مرعشی نجفی، ج 10، قم، کتابخانۀ مرعشی.
2
- دارن، برنهارد، کنزالاسرار مازندرانی، ج 1، به کوششِ محمدنبی کجوری و جعفر عقیلی، تهران، 1337ش [چاپ افست از روی نسخه 1277ق سنپطرزبورگ].
3
- دارن، برنهارد، کنزالاسرار مازندرانی، ج 2، به کوشش محمدکاظم گلباباپور، [بیجا]، 1349ش [چاپ افست از روی نسخه 1283ق سنپطرزبورگ].
4
- ستوده، منوچهر، 1384، دیباچه ← امیر پازواری.
5
- فاطمی، ساسان، 1377، «دربارۀ آواز امیری»، مجموعه مقالات همایش در شناخت فرهنگ و ادب مازندران: به یاد امیر پازواری، تهران، خانۀ سبز، ص 177ـ203.
6
- مقیم بارفروشدهی، میرزا محمد، 1391، «کهنترین امیریهای مازندران»، به کوشش یوسف الهی و شهرام قلیپورگودرزی، ساری، شلفین.
7
- نصریاشرفی، جهانگیر، 1376، «نقالیهای ایران، البرز و نقل امیر و گوهر»، مجموعه مقالات امیر پازواری از دیدگاه پژوهشگران و منتقدان، تهران، اشاره، ص 47-67.
8
- نیاکی، جعفر، حسینزاده، پوراندخت، 1383، بابُل (شهر زیبای مازندران)، 2 ج، تهران، سالمی.
9
ORIGINAL_ARTICLE
محافظهکاری و حقیقتگویی در تاریخ بیهقی
ابوالفضل بیهقی مورخی آشنا به اصول تاریخنگاری، داستانپردازی ماهر و آگاه به رموز جذب خواننده، و انسانی منصف و جویای حقیقت است. تمامی این خصوصیات، تاریخ وی را به اثری ممتاز بدل کرده است. آنچه در این نوشته میخوانیم، کوششی است در جهت شناساندن شیوههایی که او برای گنجاندن حقایق در مکتوبات خود به کار بسته است. ذهن محتاط و زیرک او جانب احتیاط و محافظهکاری را رها نمیکند تا مبادا بر ساحت حقیقت غباری بنشیند. در این نوشته به نُه شگردِ تلفیق محافظهکاری و حقیقتگویی بیهقی، نیز یازده دلیل بر اثبات حقیقتگویی وی و همچنین به دلایلی که باعث شده است تا به محافظهکاری روی آورد، اشاره میشود.
http://www.am-journal.ir/article_46497_7c7ee09d6c6d2a4777646c001afbeec5.pdf
2014-08-23
137
156
تاریخ بیهقی
محافظهکاری
حقیقتگویی
تاریخنگاری
تاریخ
بیهقی
سیما
رحمانی فر
simarahmanifar@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
حسین
قاسمی
2
کارشناس ارشد تاریخ دانشگاه تهران
AUTHOR
- اسلامی ندوشن، محمدعلی، 1350، «جهانبینی بیهقی»، یادنامۀ بیهقی، مشهد، دانشگاه فردوسی.
1
- اشراقی، احسان، 1381، تصویرگر زمان، تهران، سخن.
2
- اقبالآشتیانی، عباس، 1378، مجموعه مقالات اقبال آشتیانی، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، روزنه.
3
- بینش، تقی، 1350، «روش علمی در کتاب بیهقی»، یادنامۀ بیهقی، مشهد، دانشگاه فردوسی.
4
- بیهقی، ابوالفضل، تاریخ بیهقی، تصحیح علیاکبر فیاض، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1358ش.
5
- دبیرسیاقی، محمد، 1348، گزیدۀ تاریخ بیهقی، تهران، جیبی.
6
- زریابخویی، عباس، 1368، بزمآورد، تهران، علمی.
7
- شهسا، احمد، 1372، «ملاحظاتی در مورد تاریخ و تاریخنگاری»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، مرداد و شهریور، ش 71ـ72، ص 54-59.
8
- عنبرانی، محمود، 1372، «زندهنویس تاریخ»، کیهان اندیشه، بهمن-اسفند، ش 52.
9
- فروزانفر، بدیعالزمان، 1354، مباحثی از تاریخ ادبیات ایران، تهران، دهخدا.
10
- کاکاوند، رشید، 1388، شعور قلم، تهران، ققنوس.
11
- محیط طباطبایی، محمد، 1349، «هزارۀ میلاد ابوالفضل بیهقی»، یغما، ش 265، مهر ماه، ص 385-392.
12
- مصطفوی سبزواری، رضا، 1386، آشنایی با تاریخ بیهقی، تهران، سمت.
13
- میلانی، عباس، 1372، «تاریخ در تاریخ بیهقی»، ایرانشناسی، ش 20، زمستان، ص 702-721.
14
- والدمن، مریلین، 1375، زمانۀ زندگی و کارنامۀ بیهقی، ترجمۀ منصوره اتحادیه، تهران، نشر تاریخ ایران.
15
- وزینپور، نادر، 1358، «بررسی شیوههای تاریخنویسی در ایران»، دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تربیتمعلم، ش 5، شهریور، ص 50-60.
16
- هالتکار، ادوارد، 1349، تاریخ چیست، ترجمۀ حسن کامشاد، تهران، خوارزمی.
17
- یوسفی، غلامحسین، 1367، دیداری با اهل قلم، تهران، علمی.
18
- یوسفی، غلامحسین، 1372، برگهایی در آغوش باد، تهران، علمی.
19
ORIGINAL_ARTICLE
امثال عربی در نامههای عینالقضات همدانی
نویسندگان پارسینویس از دیرباز علاقهمند به استفاده از امثال عربی در کتابها و رسائل خود بودهاند و از یک سو آنها را برای تبیین بهتر مقاصد خود به کار میبرده و از سوی دیگر، بدین وسیله آشنایی ژرف خود را با ادب تازی به رخ میکشیدهاند. یکی از متون مهم زبان فارسی ــ بهویژه در حوزۀ ادبیات عرفانی ــ که گنجینهای سرشار از مفاهیم و موضوعات مختلف به شمار میرود، نامههای عینالقضات همدانی است که به دلیل نبود فهرستی جامع و متنوع برای آن، چندان که باید و شاید مورد استفادۀ پژوهشگران و محققان قرار نگرفته است. نویسندۀ این جستار امثال عربی به کار رفته در این متن را استخراج کرده و با کتب مهم امثال و ادبیات عرب تطبیق و از این رهگذر نشان داده است که قاضی در میان مکتوبات خود 73 مثل عربی را به کار برده است که در میان آنها افزون بر امثال کهن، امثال مولّدون هم دیده میشود. همچنین حدود یکپنجم این امثال در مثلنامههای کهن عربی و امهات کتب موجود ادب تازی دیده نمیشود. این فهرست و توضیحات، نه تنها شماری مثل را به گنجینۀ سرشار و غنی امثال عربی میافزاید، بلکه تبحر قاضی را در ادبیات عرب بهخوبی نشان میدهد و تا حدی منابع وی را در نگارش نامهها نیز مشخص میکند.
http://www.am-journal.ir/article_46499_219f8d36d2562952a1a6e78f3d02e81d.pdf
2014-08-23
157
200
نامههای عینالقضات
عینالقضات همدانی
متون عرفانی
امثال عربی
مثلنامههای کهن عربی
سلمان
ساکت
saket@ferdowsi.um.ac.ir
1
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
- ابنجوزی، ابوالفرج عبدالرحمنبن علی، بستانالواعظین و ریاضالسامعین، تدقیق ایمن عبدالجبار البحیری، بیروت، مؤسسۀ الکتب الثقافیۀ، [بیتا].
1
- ابنعبدربه، احمدبن محمد، العقد الفرید، تحقیق مفید محمد قمیحه، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1404ق.
2
- ابن عبدالبر، ابوعمر یوسفبن عبدالله، بهجةالمجالس و انسالمجالس، تحقیق محمد مرسی الخولی، بیروت، دارالکتب العلمیۀ، 1981م.
3
- ابن منظور، جمالالدین محمدبن مکرم، لسانالعرب، قاهره، الدار المصریۀ للتألیف و الترجمه (چاپ افست)، [بیتا].
4
- ابوالفرج اصفهانی، علیبن حسین، الأغانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1415ق/1994م.
5
- ابوحیان توحیدی، علیبن محمد، البصائر و الذخائر، تحقیق وداد قاضی، بیروت، دار صادر 1419ق/1999م.
6
- احمد جام نامقی، انس التائبین، تصحیح علی فاضل، تهران، توس، 1390ش.
7
- ارجانی، فرامرزبن خداداد، سمک عیّار، با مقدمه و تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1347ش.
8
- اصفهانی، محمدبن محمد، دستورالوزاره، تصحیح و تعلیق از رضا انزابینژاد، تهران، امیرکبیر، 1364ش.
9
- الشاشی العمرکی، ابوالرجاء المؤمّلبن مسرور، روضةالفریقین، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران، دانشگاه تهران، 1359ش.
10
- آملی، شمسالدین محمدبن محمود، نفایس الفنون، تصحیح ابوالحسن شعرانی، تهران، اسلامیه، 1381ش.
11
- اوستا، گزارش و پژوهش، جلیل دوستخواه، تهران، مروارید، 1385ش.
12
- باخرزی، ابوالمفاخر یحیی، اورادالاحباب و فصولالآداب، به کوشش ایرج افشار، تهران، دانشگاه تهران، 1383ش.
13
- بدلیسی، ادرسبن حسامالدین، قانون شاهنشاهی، تصحیح عبدالله مسعودی آرانی، تهران، میراث مکتوب، 1387ش.
14
- بدیعالزمان همدانی، ابوالفضل احمدبن حسین، مقامات بدیعالزمان الهمدانی، قدّم له و علّق علیه و شرحه، علی بوملحم، بیروت، دار و مکتبة الهلال، 2002م.
15
- برقوقی، عبدالرحمن، شرح دیوان المتنبّی، بیروت، دارالکتاب العربی، [بیتا].
16
- بغدادی، بهاءالدین محمدبن مؤید، التوسل الی الترسل، تصحیح و تحشیۀ احمد بهمنیار، تهران، اساطیر، 1385ش.
17
- بغدادی، عبدالقادربن عمر، خزانة الأدب و لبّ لباب لسان العرب، قدّم له و وضع هوامشه، محمد نبیل طریفی، بیروت، دارالکتب العلمیۀ، 1418ق/1998م.
18
- بکری، ابوعبید، فصل المقال فی شرح کتاب الامثال، حقّقه و قدّم له و علّق علیه، احسان عباس و عبدالمجید عابدین، بیروت، دارالامانة و مؤسسة الرسالة، 1391ق/1971م.
19
- بیهقی، ابراهیمبن محمد، المحاسن و المساوی، وضع حواشیه، عدنان علی، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1420ق/1999م.
20
- بیهقی، ابوالحسن، تاریخ بیهق، با تصحیح و تعلیقات احمد بهمنیار، تهران، فروغی، 1317ش.
21
- بیهقی، ابوالفضل، تاریخ بیهقی، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدجعفر یاحقی و مهدی سیّدی، تهران، سخن، 1388ش.
22
- تاجالدین احمد وزیر، بیاض تاجالدین احمد وزیر، تصحیح علی زمانی علویجه، قم، مجمع ذخائر اسلامی، 1423ق.
23
- تحفه، به اهتمام محمدتقی دانشپژوه، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1341ش.
24
- ثعالبی، ابومنصور عبدالملکبن محمد، ثمارالقلوب فی المضاف و المنسوب، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، دارالمعارف، 1384ق/1965م.
25
- ثعالبی، ابومنصور عبدالملکبن محمد، تحسین و تقبیح ثعالبی، ترجمۀ محمدبن ابیبکربن علی ساوی، تصحیح عارف احمد الزغول، تهران، میراث مکتوب، 1385ش.
26
- ثعالبی، ابومنصور عبدالملکبن محمد، یتیمةالدهر فی محاسن اهل العصر، شرح و تحقیق، مفید محمد قمیحه، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1420ق.
27
- ثعالبی، ابومنصور عبدالملکبن محمد، التمثیل و المحاضرة، تحقیق عبدالفتاح محمد الحلو، الدار العربیة للکتاب (چاپ افست قاهره)، 1983م.
28
- ثعالبی، ابومنصور عبدالملکبن محمد، الاعجاز و الایجاز، حقّقه و هذبه محمد ابراهیم سلیم، قاهره، مکتبة القرآن، [بیتا].
29
- جاحظ، ابوعثمان عمروبن بحر، المحاسن و الاضداد، قدّم له و بوّبه و شرحه علی بوملحم، بیروت، دار و مکتبة الهلال، 2002م.
30
- جزری موصلی، ضیاءالدین نصراللهبن محمد، المثل السائر فی ادب الکاتب و الشاعر، تحقیق محمد محییالدین عبدالحمید، بیروت، مکتبۀ العصریۀ، 1420ق.
31
- جوینی، عطاملکبن محمد، تاریخ جهانگشای جوینی، تصحیح محمد قزوینی، تهران، دنیای کتاب، 1382ش.
32
- حافظ، شمسالدین محمد، دیوان، به تصحیح و توضیح پرویز ناتل خانلری، تهران، خوارزمی، 1362ش.
33
- حریری، ابومحمد قاسمبن علی، مقامات الحریری، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الرابعة، 1425ق/2005م.
34
- حسینی خاتونآبادی، میر محمدباقربن اسماعیل، ترجمۀ اناجیل اربعه، بهکوشش رسول جعفریان، تهران، میراث مکتوب، 1384ش.
35
- حقیقت، حسینشاه، خزینةالامثال (ترجمۀ منتخب مجمعالامثال)، بهاهتمام احمد مجاهد، تهران، دانشگاه تهران، 1379ش.
36
- حمزۀ اصفهانی، حمزةبن حسن، سوائرالامثال علی افعل، دراسة و تحقیق فهمی سعد، بیروت، عالم الکتب، 1409ق.
37
- خوارزمی، ابوبکر، الامثال المولّدة، تحقیق و تقدیم محمد حسین الأعرجی، ابوظبی، دارالثقافیه، 1424ق/2003م.
38
- خوارزمی، جمالالدین ابوبکر، مفیدالعلوم و مبیدالهموم، تحقیق عبداللهبن ابراهیم الانصاری، بیروت، مکتبۀ عنصریۀ، 1418ق/1998م.
39
- خوانساری، جمالالدین محمد، شرح غرر و درر آمدی، با مقدمه و تصحیح و تعلیق میر جلالالدین حسینی ارموی (محدّث)، تهران، دانشگاه تهران، 1366ش.
40
- دمانیسی سیواسی، احمدبن احمد، مجملالاقوال فی الحکم و الامثال، تهران، طلایه (چاپ عکسی)، 1381ش.
41
- دهخدا، علیاکبر، 1377، امثال و حکم، تهران، امیرکبیر.
42
- ذوالفقاری، حسن، 1388، فرهنگ بزرگ ضربالمثلهای فارسی، تهران، معین.
43
- رازی، محمدبن ابیبکر، امثال و حکم، ترجمه و تصحیح و توضیح از فیروز حریرچی، تهران، دانشگاه تهران، 1375ش.
44
- راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسینبن محمد، محاضرات الادباء و محاورات الشعراء و البلغاء، تحقیق عمر فاروق طباع، بیروت، دارالأرقمبن ابی الأرقم، 1420ق/1999م.
45
- زمخشری، ابوالقاسم محمودبن عمر، ربیعالأبرار و فصوصالأخبار، تحقیق عبدالأمیر مهنا، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1412ق/1999م.
46
- زمخشری، ابوالقاسم محمودبن عمر، المستقصی فی امثال العرب، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الثانیة، 1408ق/1987م.
47
- زیدری نسوی، شهابالدین محمد، نفثةالمصدور، تصحیح و توضیح امیرحسن یزدگردی، تهران، توس، 1381ش.
48
- سجاسی، اسحاقبن ابراهیم، فرائدالسلوک، به تصحیح و تحشیۀ عبدالوهاب نورانی وصال و غلامرضا افراسیابی، تهران، پاژنگ، 1368ش.
49
- سرکاراتی، بهمن، 1385، «مروارید پیش خوک افشاندن»، سایههای شکارشده، تهران، قطره.
50
- سعدی، مصلحالدین، کلیات سعدی، تهران، افکار، 1379ش.
51
- سمعانی، شهابالدین احمدبن منصور، روحالارواح فی شرح اسماء الملک الفتّاح، به تصحیح و توضیح نجیب مایل هروی، تهران، علمی و فرهنگی، 1389ش.
52
- سنایی، ابوالمجد مجدودبن آدم، حدیقةالحقیقة و شریعةالطریقة، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران، 1383ش.
53
- شجری جرجانی، یحییبن حسین، الأمالی الخمیسیة، تحقیق محمدحسن محمدحسن اسماعیل، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1422ق/2001م.
54
- شیخانی، سمیر، 1407، قاموس الحکم و الامثال و الاقوال المأثوره، بیروت، مؤسسة عزالدین.
55
- صدیقی، غلامحسین، 1324، «جرعهفشانی بر خاک»، یادگار، ش 8، فروردین، ص 47-51.
56
- طاشکبریزاده، احمدبن مصطفی، مفتاحالسعادة و مصباحالسیادة، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1422/2002.
57
- طباطبایی، مصطفی، 1327الف، «امثال عربی و معادل آنها در فارسی (1)»، یغما، تیر، ش 4، ص 170-174.
58
- طباطبایی، مصطفی، 1327ب، «امثال عربی و معادل آنها در فارسی (2)»، یغما، مرداد، ش 5، ص 228-231.
59
- ظهیری سمرقندی، محمدبن علی، سندبادنامه، تصحیح محمدباقر کمالالدینی، تهران، میراث مکتوب، 1381ش.
60
- عبّادی، ابوالمظفر منصوربن اردشیر، التصفیه فی احوال المتصوفه، بهتصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، علمی، 1368ش.
61
- عسکری، ابوهلال، جمهرةالأمثال، حقّقه و علّق حواشیه، محمد ابوالفضل ابراهیم و عبدالمجید قطامش، بیروت، دارالجیل، 1408ق/1988م.
62
- عسکری، ابوهلال، کتاب الصناعتین، تحقیق علی محمد البجاوی و محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، مکتبة عنصریة، 1419ق/1998م.
63
- عطار، فریدالدین محمدبن ابراهیم، مصیبتنامه، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن، 1386ش.
64
- عطار، فریدالدین محمدبن ابراهیم، مختارنامه، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن، 1386ش.
65
- عطار، فریدالدین محمدبن ابراهیم، الهینامه، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن، 1388ش.
66
- عطار، فریدالدین محمدبن ابراهیم، منطقالطیر، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن، 1383ش.
67
- عطار، فریدالدین محمدبن ابراهیم، منطقالطیر، تصحیح و توضیح محمود عابدی و تقی پورنامداریان، تهران، سمت، 1390ش.
68
- عنصرالمعالی، کیکاووسبن اسکندر، قابوسنامه، بهاهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، علمی و فرهنگی، 1368ش.
69
- عهد جدید، ترجمۀ پیروز سیار، تهران، نی، 1387ش.
70
- عینالقضات، ابوالمعالی عبداللهبن محمد، نامههای عینالقضات همدانی، بهاهتمام علینقی منزوی و عفیف عسیران، تهران، اساطیر، 1377ش.
71
- عینالقضات، ابوالمعالی عبداللهبن محمد، تمهیدات، تصحیح عفیف عسیران، تهران، اساطیر، 1377ش.
72
- غزالی، ابوحامد محمد، احیاء علومالدین، ترجمۀ مؤیدالدین محمد خوارزمی، بهکوشش حسین خدیوجم، تهران، علمی و فرهنگی، 1386ش.
73
- غزالی، ابوحامد محمد، التبر المسبوک فی نصیحة الملوک، تحقیق هیثم خلیفة الطعیمی، بیروت، المکتبة العلمیة، 1429ق/2008م.
74
- غزالی، ابوحامد محمد، احیاء علومالدین، تحقیق و تخریج، علی محمد مصطفی و سعید المحاسنی، دمشق، دارالفیحاء و دارالمنهل ناشرون، 1431ق/2010م.
75
- غزالی، ابوحامد محمد، تهافت الفلاسفه، تصحیح موریس بویج (بویژ)، بیروت، 1927.
76
- غزالی، احمد، مجموعۀ آثار فارسی احمد غزالی، به اهتمام احمد مجاهد، تهران، دانشگاه تهران، 1376ش.
77
- فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق و دیگران، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1386ش.
78
- فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، نسخهبرگردان نسخۀ دانشگاه سنژوزف بیروت، ش NC.43، تهران، طلایه، 1389ش.
79
- فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامۀ فردوسی، تحت نظر ی. ا. برتلس، مسکو، آکادمی علوم اتحاد شوروی، 1966م.
80
- فرهادی نیک، لیلا، 1389، «نگاهی اجمالی به موضوعات نامههای عینالقضات همدانی»، نامۀ پارسی، ش 52، ص 47-69.
81
- فروزانفر، بدیعالزمان، 1381، احادیث و قصص مثنوی، ترجمۀ کامل و تنظیم مجدد، حسین داودی، تهران، امیرکبیر.
82
- قاضی قضاعی، شرح فارسی شهاب الاخبار، مقدمه و تصحیح و تعلیق، سید جلالالدین حسینی ارموی محدث، تهران، علمی و فرهنگی، 1361ش.
83
- قرةالعین، به اهتمام امینپاشا اجلالی، تبریز، انتشارات انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی، 1354ش.
84
- قشیری، ابوالقاسم، الرسالة القشیریة، تحقیق عبدالحلیم محمود و محمودبن الشریف، قم، بیدار (چاپ افست)، 1374ش.
85
- قلقشندی، احمدبن عبدالله، صبح الأعشی فی صناعة الإنشاء، شرحه و علّق علیه، محمد حسین شمسالدین، بیروت، دارالکتب العلمیة، [بیتا].
86
- قمی، نجمالدین ابوالرجاء، تاریخ الوزراء، بهکوشش محمدتقی دانشپژوه، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363ش.
87
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404ق.
88
- محقق، مهدی، 1374، تحلیل اشعار ناصرخسرو، تهران، دانشگاه تهران.
89
- مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیلبن محمد، شرحالتعرف لمذهب التصوف، با مقدمه و تصحیح و تحشیۀ محمد روشن، تهران، اساطیر، 1383ش.
90
- معین، محمد، 1324، «یک رسم باستانی»، یادگار، ش 8، فروردین، ص 51-56.
91
- ملطیوی، محمد، روضةالعقول، به تصحیح و تحشیۀ محمد روشن و ابوالقاسم جلیلپور، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1383ش.
92
- مولوی، جلالالدین محمد، مثنوی معنوی، بهاهتمام توفیق هـ . سبحانی، تهران، روزنه، 1378ش.
93
- مولوی، جلالالدین محمد، فیه ما فیه، با تصحیحات و حواشی بدیعالزمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر، 1381ش.
94
- میبدی، ابوالفضل رشیدالدین، کشفالاسرار و عدّةالابرار، به سعی و اهتمام علیاصغر حکمت، تهران، امیرکبیر، 1371ش.
95
- میدانی، ابوالفضل احمدبن محمد، مجمعالامثال، قدّم له و علّق علیه نعیم حسین زرزور، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1408ق/1988م.
96
- نجم رازی، ابوبکر عبداللهبن محمد، مرصادالعباد، بهاهتمام محمدامین ریاحی، تهران، علمی و فرهنگی، 1384ش.
97
- نسفی، عزیزالدین، کتاب الانسان الکامل، با تصحیح و مقدمۀ ماریژان موله، تهران، طهوری، 1384ش.
98
- نصرالله منشی، ابوالمعالی، کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، تهران، امیرکبیر، 1361ش.
99
- نظامالحسینی یزدی، محمدبن محمد، العراضة فی الحکایة السلجوقیة، بهکوشش مریم میرشمسی، تهران، بنیاد موقوفات افشار، 1388ش.
100
- نظامالملک، حسنبن علی، سیرالملوک، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران، علمی و فرهنگی، 1389ش.
101
- نظامی، الیاسبن یوسف، خسرو و شیرین، تصحیح وحید دستگردی، تهران، ارمغان، 1313ش.
102
- نظامی، الیاسبن یوسف، لیلی و مجنون، تصحیح بهروز ثروتیان، تهران، توس، 1364ش.
103
- نظامی عروضی، احمدبن عمر، چهار مقاله، تصحیح محمد قزوینی، به اهتمام محمد معین، تهران، جامی، 1380ش.
104
- هجویری، علیبن عثمان، کشفالمحجوب، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران، سروش، 1383ش.
105
- همدانی، رفیعالدین اسحقبن محمد، سیرت رسولالله، به تصحیح اصغر مهدوی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1360ش.
106
- وراوینی، سعدالدین، مرزباننامه، با مقابله و تصحیح و تحشیۀ محمد روشن، تهران، اساطیر، 1376ش.
107
- وطواط، رشیدالدین، لطایفالامثال و طرایفالاقوال، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات حبیبه دانشآموز، تهران، میراث مکتوب، 1376ش.
108
- یاحقی، محمدجعفر، 1386، فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
109
ORIGINAL_ARTICLE
آرش کمانگیر در مقدمۀ قدیم شاهنامه
یکی از مباحث جنجال برانگیز شاهنامه، نبود داستان آرش کمانگیر در آن است. دستهای از پژوهشگران برآناند که داستان آرش کمانگیر در شاهنامۀ منثور ابومنصور وجود داشته است و فردوسی عمداً آن را به شعر در نیاورده است. دلیلی که این دسته از پژوهشگران به آن استناد میکنند، ضبط نامعتبری است که در چاپ نخست مقدمۀ شاهنامۀ ابومنصوری آمده است. در چاپ دوم ضبط «دستبرد آرش» به جای «دست برادرش» که در چاپ اول آمده بود، به مقدمۀ قدیم افزوده شد. همین ضبط جدید بود که دستآویز و پایۀ استدلال برخی از پژوهشگران در مورد حضور داستان آرش در شاهنامۀ منثور شد؛ اما علامه قزوینی نسبت به ضبط «دستبرد آرش» مشکوک است. ضمناً این ضبط بر اساس مهمترین قانون تصحیح انتقادی که میگوید ضبط دشوار معتبرتر است، هیچگونه اعتباری ندارد؛ بنابراین ضبط دشوار «دست برادرش» که به نظرمیرسد «دستبرد آرش» گردیدۀ آن است، از اعتبار بیشتری برخوردار است و بر اساس دلایلی که در متن مقاله آنها را بیان کردهایم، میتواند با جملۀ بعد از خود در ارتباط باشد.
http://www.am-journal.ir/article_46498_a9d60e28f5170aaf65facec4194bc5d1.pdf
2014-08-23
201
214
آرش کمانگیر
شاهنامه
فردوسی
مقدمۀ قدیم شاهنامه
تصحیح
غلامرضا
سالمیان
salemian@razi.ac.ir
1
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی
LEAD_AUTHOR
خلیل
کهریزی
kh.kahrizi@gmail.com
2
دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی
AUTHOR
- آیدنلو، سجاد، 1383، «تأملاتی در بارۀ منابع و شیوۀ کار فردوسی»، نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ش 47، پاییز، ص 86 ـ 148.
1
- بهار، مهرداد، 1376، «سخنی چند در بارۀ شاهنامه»، جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران، فکر روز.
2
- خالقیمطلق، جلال، 1385، «دانشی به نام شاهنامهشناسی»، متنشناسی شاهنامۀ فردوسی، به کوشش منصور رستگار فسایی، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
3
- خالقیمطلق، جلال، 1388، «اهمیت و خطر مآخذ جنبی در تصحیح شاهنامه»، سخنهای دیرینه (مجموعه مقاله دربارۀ فردوسی و شاهنامه)، به کوشش علی دهباشی، تهران، افکار، ص 285ـ309.
4
- خالقیمطلق، جلال، 1389، یادداشتهای شاهنامه، بخشهای یکم و چهارم، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
5
- خطیبی، حسین، 1385، فن نثر در ادب پارسی، تهران، زوّار.
6
- ریاحی، محمدامین، 1372، سرچشمههای فردوسیشناسی، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
7
- صفا، ذبیحالله، 1363، گنجینۀ سخن، ج 1، تهران، امیرکبیر.
8
- فردوسی، ابوالقاسم، 1389، شاهنامه، دفترهای یکم و دوم، به کوشش جلال خالقیمطلق و دفتر ششم به کوشش جلال خالقیمطلق و محمود امیدسالار، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
9
- قزوینی، میرزامحمدخانبن عبدالوهاب، 1332، «مقدمۀ قدیم شاهنامه»، دورۀ کامل بیست مقالۀ قزوینی، ج 2، تهران، کتابفروشی ابن سینا.
10
- قزوینی، میرزامحمدخانبن عبدالوهّاب، 1362، «مقدمۀ قدیم شاهنامه»، مجموعه مقالات هزارۀ فردوسی، تهران، دنیای کتاب.
11
- کزازی، میر جلالالدین، 1384، «تاریخی شدن اسطوره و اسطورهای شدن تاریخ»، آب و آیینه (جستارهایی در ادب و فرهنگ ایران)، تهران، آیدین.
12
- کزازی، میرجلالالدین، 1385، نامۀ باستان (ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی)، ج 7، تهران، سمت.
13
- کشاورز، کریم، 1377، هزار سال نثر پارسی، تهران، علمی و فرهنگی.
14
- مینوی، مجتبی، 1372، فردوسی و شعر او، تهران، توس.
15
- همایونفرخ، رکنالدین، 1377، پژوهشی نو پیرامون شاهنامه و فردوسی، تهران، اساطیر.
16
ORIGINAL_ARTICLE
فرهنگ کهن عربی به فارسی در مجموعۀ 6788 کتابخانۀ مجلس
بخشی از پژوهشهای مرتبط با زبان فارسی و فرهنگ نویسی بر پایۀ لغتنامههای کهن دوزبانه و بهویژه لغتنامههای عربی به فارسی استوار است. بنابراین، شناسایی این لغتنامهها از بایستههای پژوهشی در این زمینه است. در نوشتۀ کنونی به بررسی یکی از این فرهنگها ــ مندرج مجموعۀ 6788 کتابخانۀ مجلس ــ پرداخته شده است. چون نسخۀ شناخته شده این فرهنگ از آغاز و پایان افتادگی دارد، اکنون از نام اثر و نویسندۀ آن آگاهی نداریم اما بررسیها نشان میدهد که این اثر نمیتواند یکی از لغتنامههای شناخته شده باشد. کاربرد تعداد معدودی واژۀ ترکی و نیز کاربرد برخی از واژههای ویژۀ گویش ماوراالنهری نشان میدهد که این فرهنگ باید در همان منطقه نگاشته شده باشد. قرائنی در متن نشان میدهد که اثر پیش از سدۀ ششم نگاشته نشده و ضمناً نسخۀ بازمانده از آن نیز در حدود سدۀ ششم کتابت شده است و لذا میتوان آن را حدوداً از آثار سدۀ ششم دانست.
http://www.am-journal.ir/article_46500_828605fd2b920cf1b0fe9064d4913bd9.pdf
2014-08-23
215
230
زبان فارسی
فرهنگنویسی
فرهنگ کهن عربی به فارسی
گویش ماوراالنهری
نسخۀ خطی
علی
صفری آققلعه
alisafari_m@yahoo.com
1
نسخهشناس و پژوهشگر متون
AUTHOR
- بخاری، ابومنصور حسنبن نوح القمری، التنویر، به کوشش سید محمدکاظم امام، تهران، بنیاد نیکوکاری نوریانی، 1352ش.
1
- بیهقی، ابوالفضل، چند سخن که دبیران در قلم آرند، به کوشش صادق کیا، تهران، اندیشۀ نیک، 1355ش.
2
- بیهقی، ابوالحسن علیبن زید، تاریخ بیهق، تصحیح احمد بهمنیار، تهران، فروغی، 1361ش.
3
- جوزجانی، ابوعمر عثمانبن سراجالدین، طبقات ناصری (2 ج)، تصحیح عبدالحی حبیبی، کابل، پوهنی مطبعه، 1342ـ1343ش.
4
- پند پیران، اثر ناشناس، تصحیح جلال متینی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1357ش.
5
- حسینی اشکوری، سیدجعفر، 1389، فهرست نسخههای خطی کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی (ج 20)، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
6
- خوئی، حکیم محمد، خلاصۀ عباسی (چاپ با عنوان نادرست: فرهنگ ترکی به فارسی سنگلاخ)، به کوشش حسین محمدزادۀ صدیق، تبریز، یاران، 1388ش.
7
- رواقی، علی، 1381، ذیل فرهنگهای فارسی، با همکاری مریم میرشمسی، تهران، هرمس.
8
- سنایی، مجدودبن آدم، حدیقةالحقیقة و شریعةالطریقة، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران، 1359ش.
9
- صد در نثر و صد در بندهش، به کوشش دابار، بمبئی، 1909م.
10
- فضلالله خان، لغات ترکی به فارسی، کلکته، طبعخانۀ شیخ هدایتالله، 1240ق/1825م.
11
- کرمینی، علیبن محمدبن سعید الادیب، تکملةالاصناف، به کوشش علی رواقی و سیده زلیخا عظیمی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1385ش.
12
- مارزلف، اولریش، 1392، «از مکه تا مشهد؛ طومار تصویری از سفر زیارتی شیعی در دوران قاجار»، ترجمۀ رکسانا زنهاری، نامۀبهارستان، دورۀ 2، ش 2، ص 22-55.
13
- منزوی، علینقی، 1337، فرهنگنامههای عربی به فارسی، تهران، دانشگاه تهران.
14
- میدانی، ابوالفتح احمدبن محمد، السّامی فی الاسامی (چاپ عکسی نسخۀ ابراهیمپاشا)، با مقدمۀ سیدجعفر شهیدی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1345ش.
15
- میهنی، محمدبن عبدالخالق، دستور دبیری، تصحیح سیدعلی رضوی بهابادی، یزد، بهاباد، 1375ش.
16
- نطنزی، حسینبن ابراهیم، المرقاة، تصحیح سیدجعفر سجادی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1346ش.
17
- نیشابوری، ابوبکر عتیق، تفسیر سورآبادی (تفسیرالتفاسیر)، به کوشش علیاکبر سعیدی سیرجانی، تهران، نشر نو، 1381ش.
18
ORIGINAL_ARTICLE
کلمات ترکی ـ مغولی در کلیات شمس
غزلیات مولانا در میان آثار شاعران فارسی، افزون بر جنبههای بسیارِ دیگر، از لحاظ واژهها نیز بیهمتاست. گستردگی دایرۀ واژههای مولانا به تناسب وسعت مفاهیم و مضامین شعر اوست. ذهن سیّال او، همچنانکه غالباً در ابداع و خلق معنی فعال است، در لفظ نیز از تنگنای واژههای رسمی آزاد است و تجارب تازه در موضوع و وزن، خود به خود سخن او را از کلمات و ترکیبات تازه مشحون کرده است. شماری از کلمات شعر مولانا ترکی ـ مغولی هستند. از این شمار بعضی همراه میراث زبانی و ادبی اهل خراسان به وی رسیدهاند و برخی به سبب حضور در قونیه و صحبت و الفت با ترکزبانان به شعر او راه یافتهاند. جستوجو در تعداد و تشخیص و تمییز این دو گروه در حد خود فوایدی دارد که شناسایی نوع گرایش مولانا به زبان ترکی و میزان تأثیر زبان و گفتار بعضی از پیرامونیان در شعر او، از جمله آنهاست. بررسیها نشان میدهد که تاکنون چنانکه باید به جمع و توضیح این مجموعه پرداخته نشده است و معنی پیشنهادی بعضی از شارحان شعر مولانا برای دستهای از آنها نیز جای تأمل دارد. در مقالۀ حاضر، با اشاره به انواع لغات ترکی ـ مغولی در غزلیات شمس و نوع تصرف مولانا در آنها، به طرح معنی واژههایی پرداخته شده است که پیش از او در نظم و نثر فارسی به کار رفتهاند. این جستوجو علاوه بر تأکید بر وسعت دایرۀ واژگان، در حد خود میتواند خوانندگان و محققان را در شناخت زبان .شعر مولانا یاری دهد
http://www.am-journal.ir/article_46502_45e7e0a9a0cf068063ffee4d2d1220d1.pdf
2014-08-23
231
259
غزلیات مولانا
دیوان شمس
زبان شعر مولانا
کلمات ترکی ـ مغولی در شعر فارسی
محمود
عابدی
1
استاد دانشگاه خوارزمی تهران
AUTHOR
محمد
شادروی منش
2
استادیار دانشگاه خوارزمی تهران
AUTHOR
بدریه
قوامی
3
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج
LEAD_AUTHOR
- استرآبادی، میرزا مهدی، 1374، سنگلاخ، به کوشش روشن خیاوی، تهران، مرکز.
1
- افلاکی، شمسالدین احمد، مناقبالعارفین، با تصحیح تحسین یازیجی، تهران، دنیای کتاب، 1362ش.
2
- اقسرایی، محمودبن محمد، مسامرﺓ الاخبار و مسایرﺓ الاخیار، به تصحیح عثمان توران، آنقره، 1943م.
3
- امیر معزّی، دیوان، به تصحیح عباس اقبال، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1318ش.
4
- انوری، دیوان، به اهتمام محمد تقی مدرس رضوی، تهران، علمی و فرهنگی، 1362ش.
5
- بخاری، صلاحبن محمد، انیس الطالبین و عدّﺓ السالکین، به تصحیح خلیل ابراهیم صاری اوغلی، تهران، کیهان، 1371ش.
6
- بسحاق شیرازی، کلیات اطعمه، به کوشش منصور رستگار فسایی، تهران، میراث مکتوب، 1382ش.
7
- بهار، محمدتقی، 1371، بهار و ادب فارسی، گردآوردۀ محمد گلبن، تهران، کتابهای جیبی.
8
- بیهقی، ابوالفضل محمدبن حسین، تاریخ بیهقی، تصحیح علیاکبر فیاض، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1356ش.
9
- جوینی، عطاملک، تاریخ جهانگشای جوینی، به تصحیح علامه قزوینی، (افست)، 1367ش.
10
- حافظ، دیوان، به کوشش محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران، اساطیر، 1367ش.
11
- حدود العالم من المشرق الی المغرب، با ترجمۀ مقدمۀ بارتولد، به کوشش مریم میراحمدی و غلامرضا ورهرام، تهران، 1383ش.
12
- خاقانی شروانی، تحفةالعراقین، به کوشش یحیی قریب، تهران، کتابهای جیبی، 1357ش.
13
- خاقانی شروانی، دیوان، به کوشش ضیاءالدین سجادی، تهران، زوار، 1357ش.
14
- خرندزی زیدری نسوی، شهابالدین محمد، سیرت جلالالدین منکبرنی، به تصحیح مجتبی مینوی، تهران، علمی و فرهنگی، 1365ش.
15
- رازی، ابوالفتوح، روضالجنان و روحالجنان، به کوشش محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح، مشهد، آستان قدس رضوی، 1371ش.
16
- رازی، نجمالدین، مرصادالعباد، به تصحیح محمدامین ریاحی، تهران، علمی و فرهنگی، 1365ش.
17
- راوندی، محمدبن علی، راﺣﺔالصدور و آﻳﺔالسّرور، به تصحیح محمد اقبال، تهران، امیرکبیر، 1364ش.
18
- رشیدالدین فضلالله همدانی، جامعالتواریخ، به تصحیح محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، البرز، 1373ش.
19
- سامی، شمسالدین، قاموس لغات ترک، ترکیه، 1317ق.
20
- سعدی، کلیات، به کوشش محمدعلی فروغی، تهران، امیرکبیر، 1367ش.
21
- سوزنی سمرقندی، دیوان، به کوشش ناصرالدین شاهحسینی، تهران، [بیتا].
22
- شفیعی کدکنی، محمدرضا، غزلیات شمس تبریز، تهران، سخن، 1385ش.
23
- ظهیرالدین فاریابی، دیوان، به کوشش امیرحسین یزدگردی، تهران، قطره، 1381ش.
24
- عطار نیشابوری، فریدالدین، منطقالطیر، به تصحیح محمود عابدی و تقی پورنامداریان، تهران، سمت، 1390ش.
25
- عوفی، سدیدالدین محمد، لبابالالباب، از روی چاپ براون، تهران، فخر رازی، 1361ش.
26
- فرخی سیستانی، دیوان، به کوشش محمد دبیرسیاقی، تهران، زوّار، 1363ش.
27
- فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، زیر نظر آ. برتلس، مسکو، انستیتو خاورشناسی، 1960ـ1971م.
28
- فروزانفر، بدیعالزمان، 1361، زندگی مولانا جلال الدین محمد مشهور به مولوی، تهران، زوّار.
29
- کاشغری، محمودبن حسین، دیوان لغات الترک، چاپ عکسی، استانبول، 2008م.
30
- منهاج سراج، طبقات ناصری، به تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران، دنیای کتاب، 1363ش.
31
- مولوی، جلالالدین محمد، فیه ما فیه، به تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر، 1362ش.
32
- مولوی، جلالالدین محمد، کلیات شمس، به تصحیح بدیعالزمان فروزانفر، تهران، امیرکبیر، 1362ش.
33
- مولوی، جلالالدین محمد، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد نیکلسن، تهران، مولی، 1360ش.
34
- مولوی، جلالالدین محمد، مکتوبات مولوی، به کوشش توفیق سبحانی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1371ش.
35
- ناصر خسرو، دیوان، به کوشش مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران، دانشگاه تهران، 1353ش.
36
- نظامالملک طوسی، سیرالملوک، به کوشش هیوبرت دارک، تهران، علمی فرهنگی، 1364ش.
37
- نظامی گنجوی، اقبالنامه، به تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران، اقبال، [بیتا].
38
- نظامی گنجوی، شرفنامه، به تصحیح حسن وحید دستگردی، تهران، اقبال، [بیتا].
39
- نوروزنامه، [منسوب به] خیام نیشابوری، به کوشش علی حصوری، تهران، طهوری، 1357ش.
40
- یادنامۀ ابوالفضل بیهقی (مجموعه مقالات)، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1374ش.
41
ORIGINAL_ARTICLE
درنگی در تذکرةالتواریخ
تذکرةالتواریخ نوشتۀ عبدالله کابلی مشتمل بر تاریخ انبیا، تذکرة اولیاء، تذکرة شعرا و موادالتواریخ است و بخش اعظم آن به عین عبارات از منابع شناخته شده و در دسترس اقتباس شده است. اما نکتۀ بسیار نظرگیر این کتاب در آن است که نویسنده در زندگینامۀ هر یک از اشخاص تاریخ دقیق وفات و احیاناً تولد او را به روز و ماه و سال به دست داده است؛ چیزی که بهندرت در تذکرههای فارسی و حتی کتابهای رجال دیده میشود. در این مقاله کوشش شده است تا میزان صحت و سقم این تواریخ روشن شود و پس از رجوع به منابع معتبر نشان داده شده است که این تاریخها بهکلی ساختگی و تذکرةالتواریخ آکنده از جعلیات مؤلف آن است و مطلقاً قابل اعتماد نیست.
http://www.am-journal.ir/article_46503_762f1b76abbb7995da0117ab1837a2ed.pdf
2014-08-23
261
279
تذکرةالتواریخ
عبدالله کابلی
تذکره
تذکرهنویسی
هند
اکبر
نحوی
akbar.nahvi@yahoo.com
1
دانشیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
AUTHOR
- آیدنلو، سجاد، 1390، دفتر خسروان، تهران، سخن.
1
- ابن بابه، ابوالعباس احمدبن علی، رأس مال الندیم، بیروت، دارالفکر، 1418ق.
2
- ابن تغری بردی، النجوم الزاهره، مصر، [بیتا].
3
- ابن جزری، غایةالنهایه فی طبقات القرّاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1402ق.
4
- ابن عساکر، تبیین کذب المفتری، دمشق، 1347ق.
5
- ابونعیم اصفهانی، حلیة الاولیاء، بیروت، دارالکتب العربیه، 1407ق.
6
- ابی یعلی، حسینبن محمد، طبقات الحنابله، بیروت، دارالمعرفه، [بیتا].
7
- اوحدی بلیانی، عرفاتالعاشقین، تصحیح ذبیحالله صاحبکاری و آمنه فخر احمد، تهران، میراث مکتوب، 1389ش.
8
- بدائونی، عبدالقادر، منتخبالتواریخ، تصحیح مولوی احمدعلی صاحب، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1380ق.
9
- تقیزاده، حسن، مقدمه بر دیوان ناصرخسرو ← ناصرخسرو.
10
- ثعالبی، ابومنصور، یتیمه الدهر، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1403ق.
11
- جامی، عبدالرحمن، نفحاتالانس، تصحیح محمود عابدی، تهران، اطلاعات، 1370ق.
12
- جنید شیرازی، شدالازار، تصحیح محمد قزوینی، تهران، مجلس، 1328ق.
13
- حافظ حسین کربلایی، روضاتالجنان و جناتالجنان، تصحیح جعفر سلطانالقرایی، تبریز، ستوده، 1383ق.
14
- خالقیمطلق، جلال، 1389، یادداشتهای شاهنامه، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
15
- خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب العلمیه، [بیتا].
16
- خوشگو، سفینۀ خوشگو، تصحیح سید کلیم اصغر، تهران، مجلس، 1362ش.
17
- دولتشاه سمرقندی، تذکرﺓالشعرا، به همت محمد رمضانی، تهران، خاور، 1338ش.
18
- دیلمی، ابوالحسن، سیرت شیخ کبیر ابوعبداللهبن خفیف شیرازی، تصحیح ا. شمیلطاری، تهران، بابک، 1363ش.
19
- ذهبی، سیر اعلام النبلاء، بیروت، دارالفکر، 1417ق.
20
- ذهبی، تاریخالاسلام، بیروت، دارالکتاب العربی، 1409ق.
21
- ریاحی، محمدامین، 1372، سرچشمههای فردوسیشناسی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
22
- زرکوب شیرازی، شیرازنامه، شیراز، دانشنامۀ فارس، 1390ش.
23
- سبکی، طبقات الشافعیه الکبری، بیروت، داراحیاء الکتب العربیه، [بیتا].
24
- سلمی، ابوعبدالرحمن، طبقات الصوفیه، قاهره، مکتبة الخانجی، 1418ق.
25
- سمعانی، الانساب، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1408ق.
26
- شعرانی، عبدالوهاب، الطبقات الکبری، مصر، 1315ق.
27
- صبا، تذکرۀ روز روشن، تهران، کتابخانۀ رازی، 1343ش.
28
- صفا، ذبیحالله، 1366، تاریخ ادبیات ایران، تهران، فردوس.
29
- صفدی، صلاحالدین خلیلبن ایبک، الوافی بالوفیات، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1401ق.
30
- عیسیبن جنید شیرازی، تذکرة هزار مزار، تصحیح عبدالوهاب نورانیوصال، شیراز، کتابخانۀ احمدی، 1364ش.
31
- فارسی، عبدالغافر، تاریخ نیشابور، تصحیح محمدکاظم محمودی، قم، جامعۀ مدرسین، 1362ش.
32
- فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، به تصحیح جلال خالقیمطلق، تهران، دایرﺓالمعارف بزرگ اسلامی، 1386ش.
33
- فصیحی خوافی، مجمل فصیحی، تصحیح محمود فرخ، مشهد، 1341ش.
34
- قزوینی، محمد، 1363، مقالات، گردآوردۀ ع. جربزهدار، تهران، اساطیر.
35
- کابلی، عبدالله، تذکرﺓالتواریخ، تصحیح علیرضا قوجهزاده، تهران، مجلس، 1392ش.
36
- گردیزی، عبدالحی، تاریخ گردیزی، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران، دنیای کتاب، 1363ش.
37
- مالینی، ابوسعد، کتاب الاربعین فی شیوخ الصوفیه، بیروت، دارالبشائر، 1417ق.
38
- محمودبن عثمان، فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه، تصحیح ایرج افشار، تهران، انجمن آثار ملی، 1358ش.
39
- مستوفی، حمدالله، تاریخ گزیده، تصحیح عبدالحسین نوایی، تهران، امیرکبیر، 1362ش.
40
- معصومعلیشاه، طرائقالحقایق، تصحیح محمدجعفر محجوب، تهران، سنایی، [بیتا].
41
- منهاج سراج، طبقات ناصری، تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران، دنیای کتاب، 1363ش.
42
- ناصرخسرو، دیوان، به تصحیح مجتبی مینوی، تهران، دنیای کتاب، [بیتا].
43
- نحوی، اکبر، 1390، «نقد روایتی از چهارمقاله دربارۀ زندگانی فردوسی»، مجلۀ جستارهای ادبی، س 54، ش 3، پاییز.
44
- نقوی، علیرضا، 1343، تذکرهنویسی فارسی در هند و پاکستان، تهران، علمی.
45
- واله داغستانی، تذکرۀ ریاضالشعرا، تصحیح ابوالقاسم رادفر و گیتا اشیدری، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی، 1391ش.
46
- ووستنفلد و ماهلر، 1360، تقویم تطبیقی هزار و پانصد ساله هجری قمری و میلادی، تهران، فرهنگسرای نیاوران.
47
- یافعی، عبداللهبن اسعد، مرآﺓالجنان، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1417ق.
48
- یاقوت حموی، معجم الادبا، بیروت، داراحیاء التراث العربی، [بیتا]
49
ORIGINAL_ARTICLE
مهاجران ایرانی آفاقی یا غربا با نگاهی به عرفاتالعاشقین
در این مقاله نویسنده کوشیده است با بهرهگیری از عرفاتالعاشقین گوشههایی از روابط تجاری و مهاجرت بازرگانان ایرانی به هند و جنوب شرق آسیا و چین و نقش آنان در گسترش فرهنگ ایرانی و بهویژه زبان فارسی را روشن سازد. برای این منظور نخست کلیاتی در بارۀ دورههای روابط دریایی ایران با هند و چین آورده و سپس براساس متون تاریخی به معرفی واژۀ «آفاقی» یا «غربی» پرداخته و سرانجام اطلاعات افزودۀ عرفات را در این زمینه بررسی کرده است.
http://www.am-journal.ir/article_46504_b1bd79446434ec2c544aaef5da5ca2f2.pdf
2014-08-23
281
302
عرفات
آفاقی
غرب
ایران
هند
چین
تجارت دریایی
محمد باقر
وثوقی
1
عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران
AUTHOR
- ابیبکر احمدبن المهدانی، مختصر کتاب البلدان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1988م.
1
- ابن خردادبه، المسالک و الممالک، وضع مقدمته و هوامشه و فهارسه محمد فخروم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1988.
2
- ابوالعباس زرکوب شیرازی، شیرازنامه، تصحیح اسماعیل واعظ جوادی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1350ش.
3
- ابی علی احمدبن عمربن رسته، الاعلاق النفیسه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1988م.
4
- ارشاد، فرهنگ، 1365، مهاجرت تاریخی ایرانیان به هند، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
5
- آصف فکرت، محمد، 1373، «آفاقی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
6
- تقیالدین محمد اوحدی حسینی دقاقی بلیانی اصفهانی، عرفات العاشقین و عرصات العارفین، تصحیح ذبیحالله صاحبکاری و آمنه فخراحمد، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1389ش.
7
- جمالالدین ابیالفتح یوسفبن یعقوبابن محمد المعروفبن ابن مجاور، تاریخ المستبصر، تصحیح اوسکر لوفگرین، لیدن، 1951م.
8
- حاج معینالدین الندوی، معجم الامکنه التی لها ذکر فی نزهة الخواطر، حیدرآباد، جمعیة دایرة المعارف العثمانیه، 1353ق.
9
- حورانی، جرج، 1338، دریانوردی عرب در دریای هند، ترجمۀ محمد مقدم، تهران، کتابخانۀ ابن سینا.
10
- خواجه محمود گاوان، ریاض الانشا، به تصحیح و تحشی شیخ چاندبن حسین و به اهتمام غلام یزدانی، حیدرآباد دکن، 1948م.
11
- رحلة ابن بطوطه، المسماه تحفة النظار فی غرایب الامصار و عجائب الاسفار، اعتنی به و راجعه درویش الجویدی، بیروت، المکتبة العصریة، 2005م.
12
- زینالدینبن عبدالعزیز المعبری، تحفه المجاهدین فی بعض اخبار البرتغالیین، حققه و قدم له و علق علیه امین توفیق الطیبی، طرابلس، کلیة الدعوة الاسلامیة، 1987م.
13
- سلیمان و ابوزید سیرافی، سلسلة التواریخ، تهران، گوتنبرگ، 1335ش.
14
- شریف الادریسی، نزهة المشتاق فی اختراق الافاق، بورسعید، مکتبة الثقافة الدینیة، 1979م.
15
- فضل اللهبن عبدالله شیرازی، تاریخ وصاف الحضرة، تهران، ابن سینا، 1338ش.
16
- لعلبیگبن شاهقلی سلطان لعلی بدخشی، ثمرات القدس من شجرات الانس، تصحیح کمال حاج سیدجوادی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1376ش.
17
- مسعودی، ابوالحسن علی، مروج الذهب، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران، علمی و فرهنگی، 1370ش.
18
- نیمدهی، عبدالکریم، کنزالمعانی، نسخۀ خطی کتابخانۀ سلیمانیه به شمارۀ 884 .
19
- وثوقی، محمدباقر، 1374، خنج گذرگاه باستانی لارستان، قم، همسایه.
20
- وثوقی، محمدباقر، 1380، تاریخ مهاجرت اقوام در خلیج فارس، شیراز، دانشنامۀ فارس.
21
- وثوقی، محمدباقر، 1389، علل و عوامل جابهجایی کانونهای تجاری در خلیج فارس، پژوهشکدۀ تاریخ اسلام، تهران.
22
- هندوشاه استرآبادی، محمد قاسم، تاریخ فرشته، به کوشش محمدرضا نصیری، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1388ش.
23
- Aubin, Jean, 1959, “La ruine de Siraf et les routes du Golfe persique aux XIe et XIIe siècles,” Cahiers de civilisation médiévale, no. 2-7, pp. 295-301.
24
- Aubin, Jean, 1953, “Les Princes d'Ormuz du XIIIe au XVe siècle,” Journal Asiatique, no. 241, pp. 77-137.
25
- Aubin, Jean, 1966, “La vie et l'oeuvre de Nimdihi,” Revue des études islamiques, no. 34, pp. 61-81.
26
- Aubin, Jean, 1969, “La survie de Shilau et la route du Khojj-o-fal,” Iran, no. 7, pp. 21-37.
27
- Aubin, Jean, 1971, “Le royaume d’Ormuz au début du XVI siècle,” Mare-Luso Indicum, no. 2, pp. 77-179.
28
- Cosmas Indicopleustes, 1898, The Christian Topography, translated from the Greek and Edited with Notes and Introduction by J.W. M’crindle, London, Printed for the Hakluyt Society.
29
- Goiten, S. B., 1954, “Two Eyewitness reports on an expedition of the king of Kish against Aden,” Bulletin ofthe School of Oriental and African Studies, no. 16, pp. 247-257.
30
- Ghauri, Iftikhar Ahmad, 1975, “Muslims in the Deccan in the middle Ages: A Historical Survery,” Islamic Culture, Hyderabad, vol. XLIX, no. 3. pp. 61-151.
31
- Nadvi, Sayed Suleyman, 1933, “Commercial relations of India with Arabia,” Islamic Culture, vol. 7, no. 2, pp. 281-308.
32
- Nadvi, Sayed Suleyman, 1934, “Muslim colonies in India before the Muslim conquest,” Islamic Culture, Hyderabad, vol. 8, no. 4, pp. 600-620.
33
- Pferde in Asien: Geschichte, Handel and Kultur (Horses in Asia): History, trade and culture, 2009, herausgegeben von Fragner, Kauz, Ptak, Schottenhammer, Wien, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
34
- Schaefer, Herwin, 1942, “Two Gandharan temples and their near eastern sources,” Journal of theAmerican Oriental Society, vol. 62 , no. 1, pp. 61-67.
35
- Sima Qian, 司馬谦, 1973, Shiji 史记, Beijing: Zhongghua shuju.
36
- Sherwani, Haroon Khan, 1942, Mahmud Gawan the Great Bahmani Wazir, Allahabad, Ketabestan.
37
- Wei Shou 魏収, 1974, Weishu 魏書, Beijing, Zhonghua shuju.
38